Οι δομές υγειονομικού ενδιαφέροντος αποτελούν ένα νευραλγικό τομέα για την εύρυθμη λειτουργία μίας σύγχρονης και οργανωμένης κοινωνίας και αντιμετωπίζουν τεράστιες προκλήσεις για τα επόμενα χρόνια.Σε όλο τον κόσμο ο πληθυσμός γερνάει. Τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων δηλώνουν ότι το 90% των ετήσιων δαπανών υγειονομικής περίθαλψης αφορά άτομα με χρόνιες παθήσεις. Η γήρανση του πληθυσμού αυξάνει τη ζήτηση και θα συνεχίσει να το κάνει για τις επόμενες δεκαετίες.

Δε θα πρέπει να ξεχνάμε επίσης και το πρόσφατο παρελθόν μας με την εμφάνιση της πανδημίας η οποία έφερε στα όριά τους τα υγειονομικά συστήματα παγκοσμίως, δημιουργώντας πρόσθετες ανάγκες τόσο σε προσωπικό όσο και στην εξέλιξη τεχνολογιών καλύτερης διαχείρισης των εσωτερικών συνθηκών αέρα και ανίχνευσης της μετάδοσης λοιμώξεων στους χώρους μίας μονάδας υγείας.

Για να αντιμετωπιστεί αυτή η αύξηση των αναγκών, χρειάζονται περισσότερα χρήματα και προσωπικό. Ωστόσο, υπάρχει ήδη έλλειψη προσωπικού -τόσο ιατρονοσηλευτικού όσο και τεχνικού- ενώ αναμένεται ότι το 2035 θα υπάρξει παγκόσμια έλλειψη σχεδόν 13 εκατομμυρίων εργαζομένων στον τομέα της υγείας.

Εκτός από την έλλειψη προσωπικού, υπάρχει επίσης μεγάλη πίεση από την αύξηση κόστους. Η υγειονομική περίθαλψη κοστίζει κατά μέσο όρο το 10% του ΑΕΠ των χωρών. Μια αύξηση των κρατήσεων υγειονομικής περίθαλψης είναι μη αποδεκτή από τους περισσότερους πολίτες. Αυτό σημαίνει ότι η αντιμετώπιση των αναγκών θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με κεφάλαια που θα αυξάνονται αργά ή θα παραμείνουν ίδια.

Οι εγκαταστάσεις υγειονομικού ενδιαφέροντος συνειδητοποιούν ότι πρέπει να προσαρμοστούν σε αυτές τις προκλήσεις. Πλέον, η ψηφιοποίηση των κτιρίων θεωρείται ως ο σημαντικότερος τρόπος μείωσης του κόστους και αύξησης της λειτουργικότητας. Οι διαχειριστές των κτιρίων αυτών ζητούν τα κτίρια να γίνουν έξυπνα και να εφαρμοστούν σε αυτά σύγχρονες τεχνολογίες διαχείρισης. Ωστόσο, οι περισσότεροι από αυτούς δεν έχουν σαφή αντίληψη των αναγκών τους. Όταν ερωτώνται τι ακριβώς χρειάζονται, οι απαιτήσεις τους χωρίζονται στη βελτίωση της απόδοσης του προσωπικού, βελτίωση της ικανοποίησης ασθενών/προσωπικού και μείωση των κινδύνων. Κίνδυνοι που αναφέρονται κυρίως είναι οι μετάδοση λοιμώξεων, η ασφάλεια και η εξασφάλιση της υγείας των ασθενών και του προσωπικού.

Δεν θα πρέπει επίσης να ξεχνάμε ότι στη συντριπτική τους πλειοψηφία τα κτίρια υγειονομικού ενδιαφέροντος αποτελούν εγκαταστάσεις οι οποίες λειτουργούν 24 ώρες την ημέρα, 7 ημέρες την εβδομάδα, με ιδιαίτερες απαιτήσεις για τμήματα του κτιρίου όπως τα χειρουργεία ή οι ΜΕΘ. Κατά συνέπεια, η επίτευξη της ενεργειακής αποδοτικότητας για τα κτίρια αυτά με την αντίστοιχη μείωση λειτουργικών εξόδων διατηρώντας παράλληλα ιδανικές εσωτερικές συνθήκες αποτελεί μία δύσκολη εξίσωση, η οποία απαιτεί γνώση, εμπειρία , προσεκτικό εξ αρχής σχεδιασμό και χρήση σύγχρονων και ποιοτικών προϊόντων κτιριακού αυτοματισμού.

Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν ότι η προσέγγιση για αποτελεσματική διαχείριση ενός κτιρίου υγειονομικού ενδιαφέροντος είναι πολυδιάστατη. Πρώτο και κύριο λόγο έχουν φυσικά οι χώροι των ασθενών και του προσωπικού. Στους χώρους αυτούς αρχικά πρέπει να παρακολουθούνται συνεχώς και με ακρίβεια οι συνθήκες θερμοκρασίας, υγρασίας, ποιότητας αέρα, διαφορικής πίεσης αέρα και συγκεντρώσεων σκόνης και σωματιδίων με τη χρήση υψηλής ποιότητας αισθητηρίων. Οι τιμές αυτές των χώρων λαμβάνονται από έξυπνους ελεγκτές κτιριακού αυτοματισμού οι οποίοι διαθέτουν επικοινωνία και συγκρίνονται σε πραγματικό χρόνο με τις αντίστοιχες επιθυμητές τιμές λειτουργίας. Στη συνέχεια, μέσω έξυπνων αλγορίθμων ελέγχου, οι ελεγκτές κτιριακού αυτοματισμού ρυθμίζουν κατάλληλα τις μονάδες κλιματισμού και διαχείρισης αέρα ώστε να επιτευχθούν οι ιδανικές ζητούμενες συνθήκες. Αντίστοιχα σημαντικός είναι και ο αποτελεσματικός έλεγχος του φωτισμού των χώρων, με την εκμετάλλευση του φυσικού φωτισμού όπου αυτό είναι δυνατό, καθώς και τη διατήρηση των ιδανικών επιπέδων φωτός η οποίες θα εξασφαλίζουν ανάλογα με την περίπτωση την ιδανική διαβίωση των ασθενών ή την αποδοτικότερη εργασία του προσωπικού.

Ιδιαίτερη περίπτωση αποτελούν οι χώροι με ειδικές ανάγκες θετικής και αρνητικής πίεσης αέρα (χειρουργεία, εργαστήρια, ΜΕΘ, πτέρυγες Covid κ.α.), στους οποίους επικρατούν ιδιαίτερες συνθήκες οι οποίες παρακολουθούνται και ελέγχονται ανεξάρτητα από τους υπόλοιπους χώρους. Η συνεχής και αξιόπιστη διατήρηση της απαιτούμενης θετικής ή αρνητικής πίεσης είναι βασική παράμετρος στους χώρους αυτούς, ώστε να αποκλειστεί η διαφυγή μικροβιακών ή άλλων λοιμωδών παραγόντων, οι οποίοι μπορούν να βλάψουν ασθενείς και προσωπικό. Η ακρίβεια μετρήσεων και η άμεση απόκριση στη δυναμική διαφοροποίηση των αναγκών του χώρου με χρήση έξυπνων και δοκιμασμένων αλγορίθμων είναι απαραίτητα χαρακτηριστικά των συστημάτων κτιριακού αυτοματισμού τα οποία ελέγχουν τους χώρους αυτούς.

Όσον αφορά τις κεντρικές εγκαταστάσεις παραγωγής θέρμανσης, ψύξης και αερισμού, όπως και τις εγκαταστάσεις παραγωγής και διανομής ενέργειας, ο έλεγχος βασίζεται σε εξελιγμένους αλγορίθμους οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να λαμβάνουν όλες τις διαφορετικές ζητήσεις από τις μονάδες ελέγχου των χώρων, να αναλύουν τις διαφορετικές απαιτήσεις τους και να αποφασίζουν τον βέλτιστο τρόπο διαχείρισης και τα ιδανικά σημεία λειτουργίας των διαφόρων εγκαταστάσεων. Παράλληλα, παρακολουθούν και μετρούν σε πραγματικό χρόνο τη διανομή ενέργειας. Μέσω των παραπάνω διεργασιών επιτυγχάνονται οι ιδανικές συνθήκες άνεσης διατηρώντας παράλληλα τη βέλτιστη κατανάλωση ενέργειας.

Τέλος, δεν μπορούμε να μην αναφερθούμε στη σημασία της μέγιστης δυνατής ασφάλειας από φωτιά σε ένα κτίριο υγειονομικού ενδιαφέροντος. Ένα τόσο πολύπλοκο κτίριο το οποίο διαθέτει τόσες διαφορετικές εγκαταστάσεις ενέχει συγχρόνως και αυξημένους κινδύνους πυρκαγιάς. Παράλληλα, ιδιαίτερα σημαντική είναι η αξιόπιστη ανίχνευση οποιουδήποτε συναγερμού και ο αποκλεισμός ψευδοσυναγερμών. Φανταστείτε απλά την ενεργοποίηση του συστήματος πυρανίχνευσης σε ένα νοσοκομείο χωρίς να υπάρχει πυρκαγιά στην πραγματικότητα και την ανάγκη εκκένωσης του κτιρίου, ενώ εκτελούνται χειρουργεία και υπάρχουν ασθενείς στους θαλάμους.

Είναι φυσικά απαραίτητο όλες οι παραπάνω εγκαταστάσεις και λειτουργίες να εκτελούνται και να συντονίζονται κεντρικά από ένα ολοκληρωμένο σύστημα ελέγχου. Αυτό επιτυγχάνεται με την εγκατάσταση ενός Κεντρικού Συστήματος Ελέγχου (B.M.S.), το οποίο αναλαμβάνει το βέλτιστο συντονισμό μεταξύ του ελέγχου των χώρων και των κεντρικών εγκαταστάσεων παραγωγής και διανομής ενέργειας, το συντονισμό μεταξύ διαφορετικών διεργασιών (HVAC, Ενέργεια, Πυρανίχνευση, Ασφάλεια κλπ.), τη δημιουργία αναφορών λειτουργίας και ενέργειας για όλα τα ελεγχόμενα υποσυστήματα, την τοπική ή απομακρυσμένη συνολική επισκόπηση του κτιρίου, την ανίχνευση ανωμαλιών όσον αφορά τη ροή του αέρα στους χώρους με δυνατότητα απομόνωσης χώρων και πολλά άλλα.

Το τμήμα Κτιριακών Αυτοματισμών της Siemens διαθέτει ένα πλήρες χαρτοφυλάκιο προϊόντων και συστημάτων τελευταίας τεχνολογίας τα οποία έχουν τη δυνατότητα να ανταποκριθούν σε κάθε σύγχρονη ανάγκη ενός κτιρίου υγειονομικού ενδιαφέροντος.

Όσον αφορά το επίπεδο των χώρων ασθενών και προσωπικού, ιδιαίτερα κρίσιμος παράγοντας είναι η επικοινωνία και η ανταλλαγή δεδομένων χρήσης και λειτουργίας του αυτοματισμού δωματίου με το Κεντρικό Σύστημα Ελέγχου (B.M.S.). Η Siemens διαθέτει πλήρες χαρτοφυλάκιο αισθητηρίων τα οποία μπορούν να καλύψουν κάθε ανάγκη παρακολούθησης των συνθηκών χώρων. Οι ελεγκτές χώρων της σειράς DXR2 με ενσωματωμένη επικοινωνία BACnet/IP εξασφαλίζουν τον αποτελεσματικό έλεγχο των μονάδων κλιματισμού και αερισμού χώρων, ενώ με τη χρήση εξειδικευμένων μοντέλων και εφαρμογών υπάρχει η δυνατότητα για πλήρη έλεγχο χώρων εργαστηρίων. Η σειρά προϊόντων Gamma Instabus KNX επιτυγχάνει τον ολοκληρωμένο και εύκολο έλεγχο των εγκαταστάσεων φωτισμού και σκίασης του δωματίου, επιτυγχάνοντας με ακρίβεια τις επιθυμητές συνθήκες φωτισμού. Φυσικά, υπάρχει η δυνατότητα τοπικής ρύθμισης των συνθηκών και παράλληλης συνολικής επισκόπησης και ελέγχου όλων των χώρων από το σύστημα B.M.S., οποιαδήποτε στιγμή και από οποιοδήποτε σημείο.

Το Κεντρικό Σύστημα Ελέγχου (B.M.S.) Desigo αποτελεί την τεχνολογική αιχμή της Siemens, διαθέτοντας ένα πλήρες χαρτοφυλάκιο προϊόντων αυτοματισμού και ελέγχου. Στην κορυφή του Desigo βρίσκεται ο σταθμός διαχείρισης Desigo CC, ο οποίος δίνει νέα διάσταση στις έννοιες του ελέγχου και της επισκόπησης ενός κτιρίου υγειονομικού ενδιαφέροντος, διαθέτοντας πληθώρα λειτουργικών χαρακτηριστικών σε ένα σύγχρονο περιβάλλον εργασίας. Η εξελιγμένες δυνατότητες ενσωμάτωσης οποιασδήποτε εγκατάστασης, η ισχυρή μηχανή λειτουργικών και ενεργειακών αναφορών για κατανοητή και ξεκάθαρη πληροφόρηση με βάση τις ανάγκες του χρήστη, η ικανότητα επικοινωνίας με τρίτα λογισμικά, η δυνατότητα απομακρυσμένου χειρισμού από οποιοδήποτε σημείο ή συσκευή και η υψηλότερη δυνατή πιστοποίηση Κυβερνοασφάλειας  κάνουν το Desigo CC το πιο πολυδιάστατο λογισμικό ελέγχου αγορά.

Όπως αναφέραμε, η ασφάλεια είναι ιδιαίτερα σημαντική για ένα κτίριο υγειονομικού ενδιαφέροντος. Τα εξελιγμένα συστήματα Πυρανίχνευσης της σειράς Cerberus με πιστοποίηση ΕΝ54 εξασφαλίζουν τη μέγιστη αξιοπιστία συνδυασμένη με εξελιγμένες δυνατότητες δικτύωσης. Οι πυρανιχνευτές τεχνολογίας ASAtechnology παρέχουν έγκαιρη και με ακρίβεια ανίχνευση φωτιάς, και το κυριότερο, εξασφαλίζοντας τη μηδενική πιθανότητα εσφαλμένων συναγερμών. Έτσι η φωτιά ανιχνεύεται με σιγουριά, ενώ αποφεύγεται οποιαδήποτε άσκοπη εκκένωση του κτιρίου με όλες τις συνέπειες οι οποίες αναφέρθηκαν παραπάνω.

Η πλατφόρμα cloud Building X παρέχει την ιδανική λύση για την επισκόπηση και συγκριτική ανάλυση και αξιολόγηση ομάδων κτιρίων, προσφέροντας συνολική ενεργειακή και λειτουργική επισκόπηση, η οποία σε συνδυασμό με αναλύσεις στηριγμένες σε προβλεπτικούς αλγόριθμους τεχνητής νοημοσύνης παρέχουν στους διαχειριστές του κτιρίου μία απολύτως διάφανη εικόνα σχετικά με τη λειτουργική και ενεργειακή κατάσταση του κτιρίου.

Ένα κτίριο υγειονομικού ενδιαφέροντος επικεντρώνεται πρώτα και κύρια στον άνθρωπο. Κατά συνέπεια, η εφαρμογή οποιασδήποτε τεχνολογίας σε ένα τέτοιο κτίριο πρέπει να έχει ως βασικό της άξονα την επίτευξη των ιδανικών συνθηκών άνεσης και ασφάλειας για τους ασθενείς και το προσωπικό, χωρίς φυσικά να παραβλέπονται ως στόχοι η βιωσιμότητα και η μέγιστη εξοικονόμηση ενέργειας.

---

Άρθρο του Σταύρου Μπουλταδάκη – Διπλ. Μηχανολόγου Μηχανικού ΑΠΘ / Portfolio Sales Team Leader / Smart Infrastructure Building Products, Siemens A.E.