" Στο γεωπολιτικό παιχνίδι για τη προμήθεια της Ευρώπης με τεράστιες ποσότητες αμερικανικού LNG μπαίνει ολοένα και περισσότερο ο Κάθετος Διάδρομος μεταφοράς αερίου από την Ελλάδα έως την Ουκρανία.
Τη σημασία που έχει η υποδομή για τα αμερικανικά συμφέροντα και το στόχο να κυριαρχήσουν στη περιοχή, κατέστησε σαφές κατά τη προ ημερών ακρόαση της στη Γερουσία, η νέα πρέσβειρα των ΗΠΑ, Κίμπερλι Γκίλφοϊλ, ώστε «να γίνει η Ελλάδα κόμβος αμερικανικού φυσικού αέριου στη περιοχή». Αντίστοιχα μηνύματα έχει εισπράξει η ελληνική πλευρά και από τον αμερικανό υπ. Ενέργειας Κρίς Ράιτ, που το Νοέμβρη θα επισκεφτεί την Αθήνα.
Σίγουρα το momentum ευνοεί το έργο και οι δημοπρασίες δέσμευσης δυναμικότητας κατά μήκος της διαδρομής των περίπου 2.000 χιλιομέτρων στέλνουν θετικά σινιάλα, ωστόσο αν δεν καταστεί πιο ανταγωνιστικός έναντι άλλων φθηνότερων διόδων (Ουγγαρία, Πολωνία), θα μείνει εκτός παιχνιδιού παρά την αμερικανική στήριξη, η οποία αναπόδραστα θα στραφεί αλλού.
Τα σήματα ότι ο Κάθετος Διάδρομος μεταφοράς φυσικού αερίου από τα τερματικά του Αιγαίου (Ρεβυθούσα, Αλεξανδρούπολη) μέχρι την Ουκρανία, χρειάζεται βελτιώσεις για να αυξηθεί η εμπορική αξιοποίηση της όδευσης, είναι συνεχή.
Το κυριότερο αφορά τις ταρίφες μεταφοράς, που ναι μεν έχουν μειωθεί κατά 25% στη διαδρομή από την Ελλάδα έως τα σύνορα Ρουμανίας – Ουκρανίας, ενώ επίκειται επιπλέον μείωση κατά 47% στα ουκρανο – μολδαβικά σύνορα, ωστόσο και πάλι είναι υψηλές.
Συνυπολογίζοντας και μια σειρά από άλλες χρεώσεις, οι ταρίφες ανεβαίνουν στα 9 €/ MWh, όταν αυτές μέσω Πολωνίας, απ’ όπου προμηθεύεται σήμερα αέριο το Κίεβο, δεν ξεπερνούν τα 5 -7 €/MWh, γεγονός που καθιστά δυσανάλογα ψηλά τα τελικά κόστη για να προτιμήσουν οι Ουκρανοί τη διαδρομή από τα ελληνικά τερματικά.
Τα μηνύματα της ουκρανικής DTEK, δηλαδή της εταιρείας που χρησιμοποιεί τον Κάθετο Διάδρομο ότι χρειάζονται σημαντικές βελτιώσεις για να πάρει πραγματικά μπροστά το έργο δείχνουν να έχουν θορυβήσει τους Διαχειριστές των υπολοίπων χωρών διέλευσης, (Ελλάδα, Βουλγαρία, Ρουμανία και Μολδαβία), που το Μάιο είχαν καταφέρει να ξεμπλοκάρουν το έργο, συμφωνόντας σε ένα προιόν με ενιαία και μειωμένη ταρίφα διαμετακόμισης.
Τρία βήματα για να καταστεί πιο ανταγωνιστικός
Αν και έπειτα από μια σειρά αποτυχημένων προσπαθειών, το τελευταίο δείγμα της χρήσης του «Route 1», όπως ονομάζεται το συγκεκριμένο προϊόν, ήταν θετικό, εντούτοις φαίνεται ότι χρειάζεται ακόμη τρια βήματα για να καταστεί πραγματικά βιώσιμο και ανταγωνιστικό.
Το πρώτο είναι να μειωθούν περαιτέρω οι ταρίφες, όπως είπε σε προ ημερών συνέντευξη του στο ICIS, o επικεφαλής της D.Trading, Ντμίτρο Σάκαρουκ, θυγατρικής της DTEK. Το δεύτερο είναι να αυξηθεί η χωρητικότητα για την εν λόγω όδευση (η οποία χρησιμοποιεί τις υποδομές του Διαβαλκανικού Αγωγού σε αντίστροφη ροή, από τον Νότο προς τον Βορρά), στην οποία οι έμποροι να μπορούν να βασίζονται κάθε μήνα. Το τρίτο θέμα αφορά την επέκταση διάθεσης του προϊόντος για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, καθώς αυτή τη στιγμή προσφέρεται προσωρινά μέχρι και τον Οκτώβριο.
Tα σήματα των Ουκρανών δεν είναι τυχαία. Σε μια συγκυρία που η πραγματικότητα στα πεδία μάχης δείχνει κλιμάκωση του πολέμου, τα στοιχεία για τα αποθέματα φυσικού αερίου της χώρας ενόψει χειμώνα βρίσκονται σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα – με το ποσοστό πλήρωσης των αποθηκών μόλις στο 13%- και το Κίεβο αναζητά επειγόντως πώς θα τα αναπληρώσει.
Περισσότερο αέριο στην Ουκρανία
Στο θέμα τοποθετήθηκε χθες η επικεφαλής του ΔΕΣΦΑ, Μαρία Ρίτα Γκάλι, αφήνοντας να εννοηθεί από το βήμα του INVESTGR Forum, ότι σε συνέχεια αιτημάτων των ουκρανών αγοραστών, εξετάζεται επέκταση της διάρκειας των προϊόντων και βελτίωση των τιμών.
Κατά πρώτον έκανε λόγο για επέκταση και σταθεροποίηση της εμπορικής αυτής διαδρομής μέσω μιας σειράς επενδύσεων που βρίσκονται σε εξέλιξη στις συμμετέχουσες χώρες, αυξάνοντας σταδιακά τη διαθέσιμη χωρητικότητα του Κάθετου Διαδρόμου.
Στη περίπτωση του ελληνικού συστήματος φυσικού αερίου, η εξαγωγική του ικανότητα εκτιμάται ότι θα φτάσει έως τα 8 δισ. κυβικά μέτρα (bcm) μέχρι το τέλος του έτους, ενώ η Βουλγαρία αναμένεται ότι θα μπορέσει να εξάγει μέχρι και 10 bcm προς τη Ρουμανία, μετά την ολοκλήρωση έργων άρσης σημείων συμφόρησης.
Στο θέμα επέκτασης της διάρκειας του προϊόντος από μηνιαία σε τριμηνιαία ή και μεγαλύτερη, ο ΔΕΣΦΑ βλέπει θετικά το αίτημα, εφόσον συμφωνήσουν και οι υπόλοιποι εμπλεκόμενοι Διαχειριστές. «Η προθυμία να επεκταθεί η διάρκεια αποτελεί ένα πολύ θετικό σήμα για τη συνέχεια του προϊόντος και αποτυπώνει την εμπιστοσύνη της αγοράς», είπε η κα Γκάλι.
Το πιο σύνθετο απ’ όλα τα ζητήματα αφορά την τιμή διαμετακόμισης. Απαιτεί πράσινο φως της Κομισιόν, καθώς η τιμολόγηση διέπεται από το ενιαίο ρυθμιστικό πλαίσιο της ΕΕ για την εσωτερική αγορά. Στη λογική αυτή ο ΔΕΣΦΑ θα συνεχίσει τις διαπραγματεύσεις με τους λοιπούς Διαχειριστές.
Το δόλωμα και η παγίδα
Τα παραπάνω έρχονται σε μια στιγμή που όλο και περισσότερες κυβερνήσεις στην ΕΕ ζυγίζουν κατά πόσο «μερικά ακόμη LNG contracts» με τις ΗΠΑ, θα αποσυμπιέσουν τη στάση του Τραμπ ως προς την επιβολή δασμών.
Στο σκεπτικό αυτό συνοψίζεται και το «δόλωμα» που όλο και περισσότεροι ηγέτες δείχνουν έτοιμοι να τσιμπήσουν, παραβλέποντας την παγίδα. Δηλαδή να αποκτήσει η Ευρώπη ενεργειακή υπερεξάρτηση από τις ΗΠΑ, ακριβώς όπως συνέβαινε με τη Ρωσία μέχρι πριν την εισβολή στην Ουκρανία.
Το 2021, οι εξαγωγές από τη Ρωσία κάλυπταν το 45% των ευρωπαϊκών αναγκών, ποσοστό που σε κάποιες χώρες των Βαλκανίων έφτανε και το 100%. Στις αρχές του 2025, οι εξαγωγές από την Αμερική έφταναν το 45% του συνολικού LNG που ρέει στην Ευρώπη.
Στη Γερμανία αντιστοιχούσαν σχεδόν στο 100%, με δεύτερη στη σχετική λίστα του οίκου ICIS την Ελλάδα με 73%. Στην Ολλανδία ήταν στο 70%, στη Βρετανία 65%, στη Βοσνία 61%, στην Πολωνία 56% και στην Ιταλία 35%.
Στοιχεία για το πρώτο τετράμηνο του 2025 δείχνουν ότι το μερίδιο του αμερικανικού LNG στις ευρωπαικές εισαγωγές είχε φτάσει στο 49%. Και είναι νωπό ακόμη το μήνυμα Τραμπ στην Ευρωπαϊκή Ένωση «αγοράστε ενέργεια αξίας 350 δισεκατομμυρίων δολαρίων από τις ΗΠΑ αν θέλετε να γλιτώσετε τους δασμούς».
Γράφει ο Γιώργος Φιντικάκης – Πηγή: euro2day.gr
