" Συναγερμό έχει σημάνει και στην Ελλάδα, όπως και άλλες ευρωπαϊκές χώρες που συνεχίζουν να προμηθεύονται ρωσικό αέριο –Ουγγαρία, Αυστρία, Σλοβακία, Σερβία– η αιφνιδιαστική απόφαση των ΗΠΑ να επιβάλει κυρώσεις στη ρωσική Gazprombank, τον χρηματοδοτικό βραχίονα της Gazprom, μέσω της οποίας πληρώνουν για τις προμήθειες αερίου.
Όπως σημειώνει ρεπορτάζ της Καθημερινής, η απόφαση του προέδρου Μπάιντεν λίγο πριν από την αποχώρησή του από τον Λευκό Οίκο έχει θορυβήσει συνολικότερα την Ευρώπη, καθώς εκδηλώνεται σε μια συγκυρία που μια σειρά από παράγοντες ασκούν ήδη πιέσεις στις τιμές φυσικού αερίου και επαναφέρουν την αγωνία για την ασφάλεια εφοδιασμού στην καρδιά ενός χειμώνα που δεν αναμένεται ήπιος όπως οι δύο προηγούμενοι.
Οι ευρωπαϊκές τιμές αναφοράς του φυσικού αερίου στον κόμβο TTF έχουν καταγράψει άλμα 40% από τον Σεπτέμβριο και κινούνται σταθερά πάνω από τα 47 ευρώ/μεγαβατώρα. Η Goldman Sachs προειδοποιεί ότι εάν επαληθευτούν μια σειρά από αρνητικές προβλέψεις για την αγορά, όπως για παράδειγμα να υπάρξουν μεγαλύτερες καθυστερήσεις στα έργα LNG, τότε οι τιμές του φυσικού αερίου στην Ευρώπη θα μπορούσαν να εκτιναχθούν έως και τα 77 ευρώ η μεγαβατώρα.
Αδειάζουν οι αποθήκες
Τα αποθέματα φυσικού αερίου εξαντλούνται με τον ταχύτερο ρυθμό από το 2016, υποχρεώνοντας χθες την Ε.Ε. να θέσει ενδιάμεσους στόχους πλήρωσης των ευρωπαϊκών αποθηκών κατά τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου, με πρώτο στόχο τουλάχιστον το 50% για τις αρχές Φεβρουαρίου και στη συνέχεια το 30% για τις αρχές Μαΐου.
Οι νέες κυρώσεις των ΗΠΑ που τίθενται σε ισχύ μετά τις 20 Δεκεμβρίου ενισχύουν τις ανησυχίες για ένα νέο ράλι τιμών ενόψει και του ενδεχόμενου τερματισμού των ροών ρωσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας με τη λήξη της σύμβασης διαμετακόμισης στο τέλος του έτους. Παράλληλα, τρία χρόνια μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και την «άτακτη» φυγή της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο, επανέρχεται ο κίνδυνος ασφάλειας εφοδιασμού, αφού δεν έχει ολοκληρωθεί το σχέδιο της πλήρους απεξάρτησής της από τη Ρωσία, ενώ στο μεταξύ έχει αυξήσει σημαντικά την εξάρτησή της από τη spot αγορά του LNG.
Πλήρης διακοπή των ρωσικών εισαγωγών αερίου θα στερήσει από τη Γηραιά Ηπειρο ετησίως περίπου 10 δισ. κ.μ. που ρέουν μέσω της ουκρανικής οδού και 16 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως που φτάνουν στη ΝΑ Ευρώπη μέσω του Turkstream. Για την Ελλάδα οι αμερικανικές κυρώσεις στην Gazprombank, εάν δεν βρεθεί εναλλακτική λύση πληρωμών της Gazprom, σημαίνει πλήρη παύση των εισαγωγών ρωσικού αερίου, όταν από τις αρχές του έτους καλύπτουν το 60% των συνολικών εισαγωγών.
Αυτό, σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, σημαίνει ότι από το ελληνικό σύστημα θα λείπουν μέσα στον χειμώνα σε ημερήσια βάση 120.000-130.000 μεγαβατώρες, οι οποίες θα πρέπει να αντικατασταθούν με LNG σε τιμές προφανώς πολύ υψηλότερες από αυτές του ρωσικού αερίου, αλλά και υψηλότερες από αυτές που διατίθεται σήμερα στη spot αγορά, αφού θα δημιουργηθεί ένα συνολικότερο έλλειμμα που θα ασκήσει νέες πιέσεις.
Σε περίπτωση αύξησης της ζήτησης από τις περίπου 240.000 μεγαβατώρες την ημέρα στις 260.000-280.000 ή και τις 300.000 που μπορεί να προκαλέσει μια πτώση της θερμοκρασίας για διάστημα ενός δεκαημέρου, κάτι που όπως αναφέρουν παράγοντες της αγοράς έχει συμβεί στο παρελθόν, το έλλειμμα θα είναι ακόμη μεγαλύτερο και πιθανότατα να μην μπορεί να καλυφθεί με φορτία LNG. Εξηγούν ότι το πρόβλημα στον εφοδιασμό δεν συνδέεται τόσο με τη δυναμικότητα των εγκαταστάσεων της Ρεβυθούσας και του νέου σταθμού της Αλεξανδρούπολης για αεριοποίηση, αλλά με τα φορτία που θα πρέπει να βρεθούν και να φτάσουν στην ώρα τους για να εκφορτώσουν. Σε μια τέτοια εξέλιξη θεωρείται βέβαιο ότι θα τεθούν σε εφαρμογή έκτακτα μέτρα αντιμετώπισης, αντίστοιχα με αυτά που εφαρμόστηκαν την περίοδο της ενεργειακής κρίσης, όπως για παράδειγμα μείωση της κατανάλωσης σε ενεργοβόρες βιομηχανίες και μονάδες ηλεκτροπαραγωγής.
Το plan Β
Οι δύο βασικοί προμηθευτές ρωσικού φυσικού αερίου της ελληνικής αγοράς μέσω του αγωγού Turkstream, ΔΕΠΑ και Metlen, έχουν ήδη καταρτίσει plan B για την υποκατάσταση των ποσοτήτων ρωσικού αερίου που προμηθεύονται, με LNG σε περίπτωση που δεν βρεθούν εναλλακτικές λύσεις που να παρακάμπτουν τις κυρώσεις και οι οποίες αναζητούνται σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Η Ε.Ε. στο πλαίσιο ενός γύρου επαφών με ευρωπαϊκές εταιρείες για να καταγράψει το πρόβλημα και να αναζητήσει μια κοινή ευρωπαϊκή λύση έχει έρθει, σύμφωνα με πληροφορίες, τις προηγούμενες ημέρες σε επαφή τόσο με τη διοίκηση της ΔΕΠΑ όσο και της Metlen. Η λύση που προκρίνεται είναι η εφαρμογή των κυρώσεων από τον Ιούνιο, υποβάλλοντας σχετικό αίτημα προς τις ΗΠΑ από κοινού οι χώρες που πλήττονται άμεσα και με τη σφραγίδα της Ε.Ε.
Οποιαδήποτε άλλη εναλλακτική από αυτές που διερευνώνται θα είναι πολύπλοκη και αβέβαιη στην εφαρμογή της, εκτιμούν παράγοντες που εμπλέκονται στις διαπραγματεύσεις. Εναλλακτικές λύσεις φέρεται να αναζητάει και η Ρωσία, η οποία –σύμφωνα με δημοσίευμα του Montel– θα προτείνει στους πελάτες της «τρεις εναλλακτικές τράπεζες» για να κάνουν τις πληρωμές τους με άδεια των ΗΠΑ. Η εναλλακτική αυτή για να είναι εφαρμόσιμη προϋποθέτει, σύμφωνα με την αγορά, αλλαγή του διατάγματος που υπέγραψε τον Απρίλιο του 2022 ο Βλαντιμίρ Πούτιν, το οποίο σε απάντηση των τότε κυρώσεων υποχρέωνε τους πελάτες της Gazprom να πληρώνουν σε ρούβλια για την προμήθεια αερίου μέσω της Gazprombank.
Στο τραπέζι επιδοτήσεις ρεύματος σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις
Οι επιπτώσεις από την πιθανή πλήρη διακοπή του ρωσικού αερίου έχουν θορυβήσει και την ελληνική κυβέρνηση, η οποία φέρεται να προετοιμάζεται να ζητήσει από τις ΗΠΑ να μεταθέσουν την εφαρμογή των κυρώσεων από τον Ιούνιο, ακολουθώντας το παράδειγμα της Ουγγαρίας και της Τουρκίας. Οι ανησυχίες της ελληνικής κυβέρνησης συνδέονται πρωτίστως με τις πιέσεις που θα ασκηθούν στις τιμές φυσικού αερίου και τις επιπτώσεις στις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας, οι οποίες διαμορφώνονται ήδη σε υψηλά επίπεδα και συγκεκριμένα τον Νοέμβριο 53% πάνω από τα επίπεδα του Οκτωβρίου. Ένα νέο ράλι στις τιμές φυσικού αερίου θα συμπαρέσυρε σε μια αντίστοιχη πορεία και τις τιμές ηλεκτρισμού στην Ελλάδα λόγω της υψηλής συμμετοχής του εισαγόμενου καυσίμου στην ηλεκτροπαραγωγή εν μέσω χειμώνα που οι ανάγκες για θέρμανση των νοικοκυριών είναι αυξημένες. Αξιολογώντας την κατάσταση στην ευρωπαϊκή αγορά, όπως διαμορφώνεται και με τις πολλές πλέον αβεβαιότητες στη ροή του ρωσικού αερίου, το αρμόδιο κυβερνητικό επιτελείο επεξεργάζεται ένα πλέγμα μέτρων στήριξης νοικοκυριών και επιχειρήσεων σε ορίζοντα τριμήνου, το συνολικό κόστος των οποίων, βάσει μιας πρώτης ανάλυσης, υπολογίζεται στα 100 εκατ. ευρώ. Αυτό το «δίχτυ» προστασίας έναντι των υψηλών τιμών της χονδρεμπορικής αγοράς περιλαμβάνει επιδοτήσεις και φοροαπαλλαγές για την πλευρά της κατανάλωσης και επιβολή φόρου στα κέρδη των παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας.
«Πλάτη» σε αυτή την προσπάθεια φαίνεται να βάζουν καθ’ όλη τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου οι καθετοποιημένοι πάροχοι, οι οποίοι θα επιβαρυνθούν με την έκτακτη φορολογία στα κέρδη από τη δραστηριότητα της ηλεκτροπαραγωγής. Ένα τέτοιο σήμα έστειλε πρώτη η Protergia, θυγατρική της Metlen, η οποία διατήρησε για πέμπτο συνεχόμενο μήνα σταθερές τις τιμές στο πράσινο τιμολόγιο του Δεκεμβρίου στα 15,9 λεπτά/κιλοβατώρα, απορροφώντας όλη την αύξηση της χονδρεμπορικής τιμής. Ακολούθησε η ΔΕΗ η οποία, προσφέροντας μια γενναία έκπτωση της τάξης του 68%, συγκράτησε το βασικό της τιμολόγιο στα 15,5 λεπτά /κιλοβατώρα, μεταφέροντας στους πελάτες ένα μικρό μόνο μέρος του αυξημένου κατά 53% κόστους ενέργειας της χονδρεμπορικής αγοράς. Η τιμή στο πράσινο τιμολόγιο της ΔΕΗ τον Οκτώβριο ήταν στα 14,9 λεπτά/κιλοβατώρα.
Παρά τις όποιες διακυμάνσεις στη χονδρική αγορά κατά τη διάρκεια της χρονιάς, η μέση τιμή για τους πελάτες της ΔΕΗ στο πράσινο τιμολόγιο διαμορφώθηκε για το 2024 σε 13,425 λεπτά/κιλοβατώρα, μειωμένη κατά περίπου 30,6% σε σχέση με το 2023, ενώ ολόκληρο το 2024, όπως αναφέρει σε σχετική ανακοίνωσή της η ΔΕΗ, εξομάλυνε τις έντονες διακυμάνσεις στη χονδρική αγορά ενέργειας, με εκπτώσεις προς τους πελάτες της που συνολικά ξεπέρασαν τα 550 εκατ. ευρώ.
Μια αντίστοιχη πολιτική συγκράτησης των τιμών αναμένεται και από τους άλλους δύο καθετοποιημένους παρόχους, Εlpedison και Ηρων, με τους μικρούς του κλάδου να ακολουθούν σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό λόγω ανταγωνισμού. Η οριστική εικόνα για το εύρος της τιμής της κιλοβατώρας τον Δεκέμβριο θα διαμορφωθεί σήμερα με τις επίσημες ανακοινώσεις του συνόλου των παρόχων. Εχοντας την πλήρη εικόνα το ΥΠΕΝ θα οριστικοποιήσει το ύψος της επιδότησης, κατά πάσα πιθανότητα στο 1 λεπτό/κιλοβατώρα που θα οδηγήσει την τελική τιμή της κιλοβατώρας στο τιμολόγιο του μεγάλου παρόχου στα 14,5 λεπτά.
Μέσα στο πρώτο δεκαήμερο του Δεκεμβρίου αναμένονται και οι ανακοινώσεις για τον συντελεστή φορολογίας στα κέρδη των ηλεκτροπαραγωγών, μέτρο που κρίθηκε απαραίτητο για την άντληση εσόδων και τη χρηματοδότηση των επιδοτήσεων. Οι επιδοτήσεις, σύμφωνα με τις κυβερνητικές εξαγγελίες, θα αφορούν τόσο τα νοικοκυριά όσο και τις μικρές επιχειρήσεις, ενώ η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί αυτή τη φορά και για τη στήριξη των μεσαίων και μεγάλων επιχειρήσεων αναζητώντας εκείνα τα εργαλεία που θα παρακάμπτουν το ευρωπαϊκό πλαίσιο περί κρατικών ενισχύσεων. Όπως αποκάλυψε η «Κ» την περασμένη Πέμπτη, προσανατολίζεται σε φοροελαφρύνσεις σε επίπεδα που να αντιστοιχούν στο 22% του κόστους ρεύματος για το διάστημα που είναι σε εφαρμογή οι επιδοτήσεις για τις υπόλοιπες κατηγορίες καταναλωτών.
Για τις μικρές επιχειρήσεις η επιδότηση γίνεται μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας και ενός μηχανισμού που θα θέτει εκτός εταιρείες που κλέβουν ρεύμα και όσους υπερβαίνουν τα όρια κρατικής ενίσχυσης που προβλέπει ο ευρωπαϊκός Κανονισμός «De minimis» (έως 200.000 ευρώ σε διάστημα 3 ετών).
Πηγή: moneyreview.gr
