Της Λέττας Καλαμαρά 
[email protected]

«Απειλή» για την προώθηση της καινοτομίας, σε μια περίοδο όπου πολλές παγκόσμιες προκλήσεις όπως η κλιματική αλλαγή και η γήρανση του πληθυσμού απαιτούν νέες λύσεις, αποτελεί η πτωτική τάση που παρατηρείται διεθνώς στη δημόσια χρηματοδότηση της επιστημονικής έρευνας, σύμφωνα με την έκθεση «Προοπτικές για την επιστήμη, την τεχνολογία και την καινοτομία, 2016» (OECD Science, Technology and Innovation Outlook 2016) που δημοσίευσε πρόσφατα ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ).

Η τάση να χρηματοδοτούνται άλλες κοινωνικές δράσεις και τομείς (συντάξεις, κοινωνική φροντίδα) εις βάρος της ενίσχυσης της καινοτομίας, της νεοφυούς επιχειρηματικότητας και της απόκτησης ερευνητικών δεξιοτήτων, δημιουργεί χάσμα ανάπτυξης.

Οι τεχνολογίες του μέλλοντος

Ο ΟΟΣΑ ξεχωρίζει δέκα αναδυόμενες τεχνολογίες στις οποίες οι χώρες θα πρέπει να δώσουν έμφαση:

• Διαδίκτυο των Πραγμάτων
• Τεχνητή Νοημοσύνη
• Ανάλυση Μεγάλων Δεδομένων
• Νευρο-Τεχνολογίες
• Νανο-Υλικά
• Συνθετική Βιολογία
• Μικροδορυφόροι και Νανοδορυφόροι
• Προωθημένες τεχνολογίες αποθήκευσης ενέργειας
• Βιομηχανική παραγωγή με προσθετική διαδικασία τρισδιάστατη εκτύπωση
• Τεχνολογία Blockchain

Σύμφωνα με την έκθεση, αν και οι δαπάνες για δραστηριότητες Ε&Α στην Ελλάδα διαχρονικά αυξάνονται, φθάνοντας το 0,96% του ΑΕΠ για το 2015, η χώρα υπολείπεται σημαντικά σε σχέση με άλλες χώρες του ΟΟΣΑ. Αντίστοιχα, ο τομέας της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης δαπανά το 40% των δημόσιων δαπανών για Ε&Α, ενώ οι επιχειρήσεις καταγράφουν περιορισμένη σύνδεση με τους φορείς παραγωγής γνώσης (ΑΕΙ/ΤΕΙ, ερευνητικά κέντρα) και δαπανούν μικρά ποσά για καινοτομικές δράσεις, γεγονός που έχει συνέπειες στην ανταγωνιστικότητά τους. Η Ελλάδα στερείται παράλληλα και διεθνώς κορυφαίων ιδιωτών επενδυτών σε Ε&Α, ενώ γενικότερα οι ελληνικές εταιρείες δεν διακρίνονται για την καινοτομία τους.

Όπως τονίζεται στη μελέτη, βάσει της επεξεργασίας των στοιχείων από το ΕΚΤ, προς την κατεύθυνση της ενίσχυσης των δεσμών μεταξύ ερευνητικής και επιχειρηματικής κοινότητας, κινούνται οι δραστηριότητες του δικτύου Enterprise Europe Network-Ηellas. Χρηματοδοτικά, ένα πολύ σημαντικό μέρος των πόρων του ΕΣΠΑ 2014-2020 θα διοχετευτεί προς δράσεις ενίσχυσης της καινοτομίας, της νεοφυούς επιχειρηματικότητας και της απόκτησης ερευνητικών δεξιοτήτων, ενώ η θεσμοθέτηση του «Ελληνικού Επενδυτικού Ταμείου» και του «Υπερταμείου Συνεπενδύσεων» στοχεύει στην προώθηση της καινοτομίας στις μμε. Αντίστοιχα, η λειτουργία του Ελληνικού Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛΙΔΕΚ) στοχεύει στην ενίσχυση της βασικής έρευνας με κονδύλια της τάξης των 240 εκατ. ευρώ. Στα κεφάλαια του ΕSM, που στόχο έχουν την ενίσχυση της εμπιστοσύνης και την προσέλκυση επενδύσεως ύψους 86 δισ. ευρώ μέχρι το 2018, μπορεί να στηριχθεί η Ελλάδα προκειμένου να αναπτύξει ένα παραγωγικό σύστημα προσέλκυσης επενδύσεων έρευνας και ανάπτυξης.

Διεθνώς

Οι δαπάνες για Ε&Α που πραγματοποιούνται από ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια εμφάνισαν πτώση το 2014 στις χώρες του ΟΟΣΑ, για πρώτη φορά από το 1981. Οι δαπάνες αυτές είχαν ήδη αρχίσει να μειώνονται από το 2010, έπειτα από τρεις δεκαετίες αύξησης. ΗΠΑ, Κίνα, Ιαπωνία, Γερμανία και Ινδία είναι υπεύθυνες για το 59% των παγκόσμιων δημόσιων δαπανών για Ε&Α το 2014, ενώ 25 χώρες είναι υπεύθυνες για το 90%. Με βάση τα σχετικά στοιχεία για τα έτη 2000 και 2015, υπάρχουν χώρες, όπως Γερμανία, Ιαπωνία, Ν. Κορέα, που συνεχίζουν να επενδύουν περισσότερους πόρους σε έρευνα και καινοτομία, ενώ άλλες, όπως ΗΠΑ, Γαλλία, Ιταλία, Ην. Βασίλειο, Ισπανία, Αυστραλία, Φινλανδία, εμφανίζουν μείωση των σχετικών  πόρων.