Η ΕΕ θα σταματήσει σταδιακά και αποτελεσματικά τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου και πετρελαίου έως το τέλος του 2027, βάσει νομοθετικής πρότασης που υπέβαλε σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Αυτό θα τερματίσει την έκθεση της ΕΕ σε κινδύνους για την αγορά και την οικονομική ασφάλεια λόγω της εξάρτησης από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα και, τελικά, θα ενισχύσει την ενεργειακή ανεξαρτησία και την ανταγωνιστικότητα της Ένωσης.

Η πρόεδρος της Επιτροπής κ. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δήλωσε: «Η Ρωσία έχει επανειλημμένα επιχειρήσει να μας εκβιάσει χρησιμοποιώντας ως όπλο τον ενεργειακό εφοδιασμό της. Έχουμε λάβει σαφή μέτρα για να κλείσουμε τη βρύση και να τερματίσουμε οριστικά την εποχή των ρωσικών ορυκτών καυσίμων στην Ευρώπη.»

Η σημερινή νομοθετική πρόταση ακολουθεί τον χάρτη πορείας REPowerEU, τον οποίο ενέκρινε η Επιτροπή τον περασμένο μήνα. Καθορίζει ένα σχέδιο σε επίπεδο ΕΕ για τη σταδιακή κατάργηση των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου με σταδιακό και καλά συντονισμένο τρόπο, σε πνεύμα αλληλεγγύης, επιδιώκοντας παράλληλα την καθαρή μετάβαση. Η σημερινή πρόταση έχει σχεδιαστεί για να διαφυλάξει την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού της ΕΕ, περιορίζοντας παράλληλα τυχόν επιπτώσεις στις τιμές και τις αγορές, όπως εξηγείται στη συνοδευτική ανάλυση.

Οι εναπομένουσες ποσότητες ρωσικού αερίου μπορούν να καταργηθούν σταδιακά χωρίς σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις ή κινδύνους για την ασφάλεια του εφοδιασμού, λόγω της διαθεσιμότητας επαρκών εναλλακτικών προμηθευτών στην παγκόσμια αγορά αερίου, μιας καλά διασυνδεδεμένης ενωσιακής αγοράς αερίου και της διαθεσιμότητας επαρκών υποδομών εισαγωγής στην ΕΕ. Επιπλέον, η σημερινή πρόταση έχει ενσωματωμένες διασφαλίσεις για την ανταπόκριση στην πραγματικότητα των αγορών φυσικού αερίου, παρέχοντας παράλληλα στις εταιρείες ένα σταθερό νομικό πλαίσιο.

Συνολικά, η σταδιακή κατάργηση των ρωσικών ορυκτών καυσίμων θα συμβάλει σημαντικά στην επίτευξη των στόχων της ανταγωνιστικότητας, της συμφωνίας για καθαρή βιομηχανία και του σχεδίου δράσης για οικονομικά προσιτή ενέργεια, στα οποία υπογραμμίζεται ο τρόπος με τον οποίο ένα καθαρότερο και ανεξάρτητο ενεργειακό σύστημα συμβάλλει στην τόνωση της οικονομίας, στηρίζοντας παράλληλα τις φιλοδοξίες της Ευρώπης για απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές.

Σταδιακή και συντονισμένη σταδιακή κατάργηση των ρωσικών ορυκτών καυσίμων

Ο προτεινόμενος κανονισμός προβλέπει σταδιακή κατάργηση του αερίου αγωγών και του υγροποιημένου φυσικού αερίου που προέρχονται ή εξάγονται άμεσα ή έμμεσα από τη Ρωσική Ομοσπονδία. Παρουσιάζει επίσης μέτρα για τη διευκόλυνση της πλήρους διακοπής των εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου έως το τέλος του 2027. Τα κράτη μέλη θα κληθούν να υποβάλουν σχέδια διαφοροποίησης με ακριβή μέτρα και ορόσημα για τη σταδιακή εξάλειψη των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου και πετρελαίου.

Στο πλαίσιο της προβλεπόμενης σταδιακής απαγόρευσης των εισαγωγών, οι εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου βάσει νέων συμβάσεων θα απαγορευτούν από την 1η Ιανουαρίου 2026. Οι εισαγωγές στο πλαίσιο υφιστάμενων βραχυπρόθεσμων συμβάσεων θα σταματήσουν έως τις 17 Ιουνίου 2026, εκτός από εκείνες για το αέριο αγωγών που παραδίδεται σε περίκλειστες χώρες και συνδέεται με μακροπρόθεσμες συμβάσεις που θα επιτρέπονται έως το τέλος του 2027. Οι εισαγωγές στο πλαίσιο μακροπρόθεσμων συμβάσεων θα σταματήσουν έως το τέλος του 2027.

Θα απαγορεύονται επίσης οι μακροπρόθεσμες συμβάσεις για υπηρεσίες τερματικού σταθμού LNG για πελάτες από τη Ρωσία ή που ελέγχονται από ρωσικές επιχειρήσεις. Με τον τρόπο αυτό θα διασφαλιστεί ότι η δυναμικότητα των τερματικών σταθμών μπορεί να ανακατευθυνθεί σε εναλλακτικούς προμηθευτές, ενισχύοντας τελικά την ανθεκτικότητα των αγορών ενέργειας.

Αυτή η σταδιακή προσέγγιση θα συμβάλει στην αποτελεσματική διακοπή της εισαγωγής ρωσικού φυσικού αερίου, περιορίζοντας παράλληλα τις πιθανές επιπτώσεις στις τιμές της ενέργειας στην Ένωση και αποφεύγοντας κάθε κίνδυνο για την ασφάλεια του εφοδιασμού. Η Επιτροπή θα στηρίξει τα κράτη μέλη καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας. Θα παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς, από κοινού με τον Οργανισμό της ΕΕ για τη Συνεργασία των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER), την πρόοδο και τις επιπτώσεις της σταδιακής κατάργησης των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου και πετρελαίου. Σε περίπτωση που απειλείται η ασφάλεια του εφοδιασμού ενός ή περισσότερων κρατών μελών, η Επιτροπή μπορεί να λάβει τα αναγκαία μέτρα έκτακτης ανάγκης.

Οι διατάξεις για την ενίσχυση της διαφάνειας, της παρακολούθησης και της ιχνηλασιμότητας του ρωσικού φυσικού αερίου εντός των αγορών της ΕΕ θα στηρίξουν την αποτελεσματική εφαρμογή της απαγόρευσης των εισαγωγών. Σύμφωνα με τον προτεινόμενο κανονισμό, οι εταιρείες που κατέχουν συμβάσεις προμήθειας ρωσικού φυσικού αερίου θα πρέπει να παρέχουν πληροφορίες στην Επιτροπή. Επιπλέον, οι εισαγωγείς ρωσικού αερίου θα πρέπει να παρέχουν στις τελωνειακές αρχές όλες τις απαραίτητες πληροφορίες που επιβεβαιώνουν την πορεία του εισαγόμενου αερίου από την πραγματική καταγωγή του έως το σημείο εισαγωγής στην Ένωση.

Επόμενα βήματα

Ο προτεινόμενος κανονισμός θα ακολουθήσει τη νομοθετική διαδικασία συναπόφασης, πράγμα που σημαίνει ότι εναπόκειται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να τον εγκρίνουν. Η έγκριση από το Συμβούλιο απαιτεί ειδική πλειοψηφία.

Η Επιτροπή θα συνεχίσει να συνεργάζεται πολύ στενά με τα κράτη μέλη για τις προσπάθειες διαφοροποίησης και τις βελτιώσεις των υποδομών, ιδίως με εκείνα που πλήττονται περισσότερο.

Ιστορικό

Οι ηγέτες της ΕΕ συμφώνησαν για τη σταδιακή κατάργηση της ρωσικής ενέργειας στη διακήρυξη των Βερσαλλιών του Μαρτίου 2022. Ως άμεση απάντηση στον πόλεμο στην Ουκρανία και στην απλοποίηση του ενεργειακού εφοδιασμού από τη Ρωσία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε το σχέδιο REPowerEU τον Μάϊο του 2022.

Παρά τη σημαντική πρόοδο που επιτεύχθηκε στο πλαίσιο του σχεδίου REPowerEU και μέσω κυρώσεων μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, το 2024 η ΕΕ σημείωσε ανάκαμψη στις εισαγωγές ρωσικού αερίου. Ως εκ τούτου, τον Μάιο του 2025 η Επιτροπή υπέβαλε τον χάρτη πορείας REPowerEU, ένα σχέδιο που καθορίζει τη σταδιακή κατάργηση των ρωσικών εισαγωγών ενέργειας σε επίπεδο ΕΕ.