85 καινοτόμα έργα μηδενικού ισοζυγίου επιλέχθηκαν από την Κομισιόν, για να λάβουν επιχορηγήσεις ύψους 4,8 δισ. ευρώ από το Innovation  fund, συμβάλλοντας στην υλοποίηση καθαρών τεχνολογιών αιχμής σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ανάμεσα στα επιλέξιμα έργα εντάχθηκαν και το σχέδιο της Sunlight του ομίλου Olympia για την κατασκευή μεγάλου εργοστασίου παραγωγής μπαταριών λιθίου στη Δυτική Μακεδονία, η επένδυση της ΕΛΒΑΛΧΑΛΚΟΡ, του ομίλου Βιοχάλκο, καθώς και η  επένδυση της Advent.

Συνολικά, όπως ανακοίνωσε η Επιτροπή, προκρίθηκαν έργα από 18 χώρες: Βέλγιο, Δανία, Γερμανία, Εσθονία, Ελλάδα, Ισπανία, Γαλλία, Κροατία, Ιταλία, Ουγγαρία, Ολλανδία, Αυστρία, Πολωνία, Πορτογαλία, Σλοβακία, Φινλανδία, Σουηδία και Νορβηγία. Καλύπτουν ευρύ φάσμα τομέων από τις ακόλουθες κατηγορίες: ενεργοβόρες βιομηχανίες, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αποθήκευση ενέργειας, βιομηχανική διαχείριση άνθρακα, μηδενική κινητικότητα (συμπεριλαμβανομένων των θαλάσσιων και αεροπορικών μεταφορών) και κτίρια.   

Τα εν λόγω έργα πρόκειται να τεθούν σε λειτουργία πριν από το 2030 και κατά την πρώτη δεκαετία λειτουργίας τους αναμένεται να μειώσουν τις εκπομπές κατά περίπου 476 εκατομμύρια τόνους ισοδύναμου CO₂. Αυτό θα συμβάλει στην επίτευξη των ευρωπαϊκών στόχων απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές, μειώνοντας τις εκπομπές από εκείνους τους τομείς που είναι ιδιαίτερα δύσκολο να απαλλαγούμε από τις ανθρακούχες εκπομπές, ενισχύοντας την ευρωπαϊκή βιομηχανική παραγωγική ικανότητα και ενισχύοντας την ηγετική θέση της Ευρώπης στον τομέα της τεχνολογίας και την ανθεκτικότητα της αλυσίδας εφοδιασμού. 

Στήριξη της βιομηχανικής καινοτομίας για βασικούς στόχους πολιτικής

Τα έργα αυτά συμβάλλουν ιδιαίτερα στην επίτευξη των ακόλουθων στόχων πολιτικής της ΕΕ:

1. Κατασκευή καθαρής τεχνολογίας:Σύμφωνα με τον νόμο Net-Zero Industry Act (NZIA), τα επιλεγμένα έργα καθαρής τεχνολογίας θα αναπτύξουν, θα κατασκευάσουν και θα λειτουργήσουν μονάδες παραγωγής για βασικά συστατικά στοιχεία της αιολικής και ηλιακής ενέργειας και για αντλίες θερμότητας, καθώς και εξαρτήματα για ηλεκτρολυτικές κυψέλες, κυψέλες καυσίμου, τεχνολογίες αποθήκευσης ενέργειας και την αξιακή αλυσίδα των μπαταριών. Επιλεγμένα έργα θα συμβάλουν στην παραγωγή 3 GW ηλιακής φωτοβολταϊκής ικανότητας παραγωγής στην ΕΕ και 9,3 GW ικανότητας παραγωγής ηλεκτρολυτικών κυψελών στην ΕΕ, ενισχύοντας περαιτέρω τις υποδομές καθαρής ενέργειας της ΕΕ.

2. Ενεργοβόρες βιομηχανίες:Επιλεγμένα έργα θα στηρίξουν διάφορες τεχνολογίες για τη μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε ενεργοβόρες βιομηχανίες, με στόχο την ενοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, τις λύσεις αποθήκευσης θερμότητας και ενέργειας, την ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση, καθώς και την ηλεκτροκίνηση. 

3. Βιομηχανική διαχείριση άνθρακα:Τα έργα που θα επιλεγούν στην παρούσα πρόσκληση θα δεσμεύσουν το CO2 και θα συνεισφέρουν το 13 % του στόχου της NZIA για την αποθήκευση τουλάχιστον 50 εκατομμυρίων τόνων CO₂ ετησίως από διάφορες πηγές που είναι δύσκολο να μειωθούν σε ενεργοβόρες βιομηχανίες, όπως το τσιμέντο και ο ασβέστης, τα (βιο) διυλιστήρια, τα χημικά προϊόντα και η παραγωγή ενέργειας από απόβλητα.  

4. Ανανεώσιμο υδρογόνο:Τα επιλεγμένα έργα θα παρέχουν 61 χιλιότονους RFNBO (ανανεώσιμα καύσιμα μη βιολογικής προέλευσης) ετησίως, συμβάλλοντας στην αύξηση της χρήσης και παραγωγής ανανεώσιμης ενέργειας σε υδρογόνο σε εφαρμογές που είναι δύσκολο να μειωθούν στη βιομηχανία και τις μεταφορές.  

5. Μηδενική κινητικότητα:Τα έργα θα συμβάλουν στη μείωση των εκπομπών στον τομέα της κινητικότητας, με τον τομέα της ναυτιλίας να ωφελείται περισσότερο. Τα έργα αυτά περιλαμβάνουν την κατασκευή και μετασκευή σκαφών για καύσιμα RFNBO και τη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και τη μείωση των εκπομπών στην κατασκευή εξαρτημάτων οδικών μεταφορών. Τα βραβευθέντα έργα θα στηρίξουν επίσης βιώσιμα καύσιμα μεταφορών, παράγοντας 525 χιλιότονους ανανεώσιμων καυσίμων ετησίως.   

Τα επιλεγμένα έργα αξιολογήθηκαν από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες με βάση πέντε κριτήρια ανάθεσης: δυνατότητα μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου· βαθμός καινοτομίας· επιχειρησιακή, χρηματοοικονομική και τεχνική ωριμότητα· δυνατότητα αναπαραγωγής· και οικονομική αποδοτικότητα.

Επόμενα βήματα

Οι επιτυχόντες υποψήφιοι αναμένεται να υπογράψουν τις συμφωνίες επιχορήγησης με τον Ευρωπαϊκό Εκτελεστικό Οργανισμό για το Κλίμα, τις Υποδομές και το Περιβάλλον (CINEA) το πρώτο τρίμηνο του 2025. 

Εκτός από τα 85 έργα που επιλέχθηκαν σήμερα για χρηματοδότηση, άλλα ελπιδοφόρα αλλά ανεπαρκώς ώριμα έργα θα λάβουν βοήθεια για την ανάπτυξη έργων από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. 

Για πρώτη φορά, σε όλα τα 149 έργα που βαθμολογήθηκαν πάνω από όλα τα κατώτατα όρια αξιολόγησης του Ταμείου Καινοτομίας (συμπεριλαμβανομένων 64 μη χρηματοδοτούμενων έργων) απονεμήθηκε η σφραγίδα STEP — το νέο σήμα ποιότητας της ΕΕ που θα απονεμηθεί σε έργα υψηλής ποιότητας που συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων της Πλατφόρμας Στρατηγικών Τεχνολογιών για την Ευρώπη (STEP). Η σφραγίδα STEP αποσκοπεί στη διευκόλυνση της πρόσβασης σε περαιτέρω ευκαιρίες δημόσιας και ιδιωτικής στήριξης για τα εν λόγω έργα. Οι πληροφορίες σχετικά με τα εν λόγω έργα θα είναι διαθέσιμες στα τέλη Νοεμβρίου 2024 στη διαδικτυακή πύλη STEP.   

Η Επιτροπή θα δρομολογήσει την επόμενη πρόσκληση υποβολής προτάσεων στο πλαίσιο του Ταμείου Καινοτομίας στις αρχές Δεκεμβρίου 2024.

Ιστορικό

Το Ταμείο Καινοτομίας του ΣΕΔΕ της ΕΕ είναι ένα από τα μεγαλύτερα χρηματοδοτικά προγράμματα στον κόσμο για την ανάπτυξη μηδενικού ισοζυγίου και καινοτόμων τεχνολογιών. Αποτελεί ένα από τα βασικά εργαλεία του βιομηχανικού σχεδίου της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Με εκτιμώμενα έσοδα ύψους 40 δισ. EUR από το σύστημα εμπορίας εκπομπών της ΕΕ μεταξύ 2020 και 2030, το Ταμείο Καινοτομίας έχει σχεδιαστεί για να δημιουργήσει οικονομικά κίνητρα για τις εταιρείες και τις δημόσιες αρχές ώστε να επενδύσουν σε προηγμένες τεχνολογίες μηδενικών και χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών, στηρίζοντας τη μετάβαση της Ευρώπης στην κλιματική ουδετερότητα. Μέχρι στιγμής, το Ταμείο Καινοτομίας έχει χορηγήσει περίπου 7,2 δισ. ευρώ σε περισσότερα από 120 καινοτόμα έργα σε ολόκληρο τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (ΕΟΧ) μέσω προηγούμενων προσκλήσεων υποβολής προτάσεων. 

Το Ταμείο Καινοτομίας υλοποιείται από τον CINEA, ενώ η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) παρέχει τη βοήθεια για την ανάπτυξη έργων σε ελπιδοφόρα έργα που δεν είναι επαρκώς ώριμα για επιχορηγήσεις από το Ταμείο Καινοτομίας.  

Η πρόσκληση υποβολής προτάσεων του Ταμείου Καινοτομίας για το 2023 προσέλκυσε 337 αιτήσεις έργων, εκ των οποίων 283 ήταν επιλέξιμες και παραδεκτές για αξιολόγηση. Μεταξύ των 85 επιλεγμένων έργων, το Ταμείο Καινοτομίας στηρίζει τώρα επίσης έργα στην Εσθονία και τη Σλοβακία, διευρύνοντας τον κατάλογο των χωρών που λαμβάνουν χρηματοδότηση.