Η εκτίμηση, πάντως, πως η Ανατολική Μεσόγειος από την Κύπρο και τον Λίβανο μέχρι την Αίγυπτο μπορεί να έχει στο υπέδαφός της ακόμα περισσότερα αποθέματα φυσικού αερίου, έχει προσελκύσει στην περιοχή κολοσσούς τού κλάδου των ενεργειακών. Η Ευρώπη προσφέρεται ως η ιδεώδης αγορά για το φυσικό αέριο της περιοχής, καθώς έχει υψηλό βιοτικό επίπεδο, δεν διαθέτει δικά της καύσιμα και επιδιώκει την απεξάρτησή της από τη Ρωσία.

Ιστορικό συγκρούσεων

Το πρόβλημα είναι μόνον ότι η άντληση των αποθεμάτων φυσικού αερίου προϋποθέτει τη συμφιλίωση χωρών με μεγάλο ιστορικό διενέξεων και πολεμικών συγκρούσεων. «Αποτελεί μια ευκαιρία από την οποία ή κερδίζουν όλοι ή χάνουν όλοι», σχολιάζει ο Αμος Χοχστάιν, που διετέλεσε ειδικός απεσταλμένος για θέματα Ενέργειας του πρώην υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζον Κέρι.

Ο Χοχστάιν αναγνωρίζει πόσο περίπλοκες είναι οι σχέσεις ανάμεσα στις εμπλεκόμενες χώρες, αλλά επιμένει ότι μπορούν να ξεπεραστούν τα εμπόδια και τονίζει ότι «πολλοί άνθρωποι βλέπουν τώρα τη δυνατότητα να αντλήσουν κέρδη». Τη βλέπουν στην Αίγυπτο, όπου το κοίτασμα Ζορ, που ανακάλυψε η ιταλική ενεργειακή Eni SpA, είναι το μεγαλύτερο στην περιοχή, και έπεισε τις μεγαλύτερες πετρελαϊκές εταιρείες να στρέψουν το ενδιαφέρον τους στην Ανατολική Μεσόγειο. Έτσι, η ΒΡ, που παράγει φυσικό αέριο στην Αίγυπτο εδώ και 50 χρόνια, τον Νοέμβριο εξαγόρασε από την Eni το 10% του κοιτάσματος. Επιπλέον, ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν και ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπέντζαμιν Νετανιάχου, που είχαν επί χρόνια τεταμένες σχέσεις, υποχώρησαν και συμφιλιώθηκαν το περασμένο έτος, εν μέρει και εξαιτίας της προσδοκίας για κέρδη από την ενέργεια. Η Τουρκία προμηθεύεται φυσικό αέριο από τη Ρωσία και το Ιράν, αλλά τελευταία ήταν τεταμένες οι σχέσεις της και με τις δύο χώρες.

Οι βλέψεις στα ενεργειακά αποθέματα της Κύπρου είναι ίσως η κινητήριος δύναμη πίσω από τον νέο γύρο επαφών για λύση του Κυπριακού. Πολλοί οικονομικοί αναλυτές θεωρούν πως ο καλύτερος τρόπος για να μεταφερθεί φυσικό αέριο στην Ευρώπη είναι μέσω ενός αγωγού που θα το μεταφέρει από το Ισραήλ στην Τουρκία, μέσω Κύπρου. Θα μπορούσε, επίσης, να μεταφερθεί σε μονάδες υγροποίησης φυσικού αερίου στην Αίγυπτο και στη συνέχεια να φορτωθεί από αιγυπτιακό λιμάνι. Αξιωματούχοι του Ισραήλ και της Ε.Ε. έχουν συζητήσει επίσης την προοπτική ενός πολύ φιλόδοξου σχεδίου για την κατασκευή αγωγού που θα μεταφέρει το αέριο στην Ελλάδα.

Ενεργειακοί κολοσσοί

Πολλές εταιρείες ενδιαφέρονται για την Ανατολική Μεσόγειο αλλά έχουν αντιμετωπίσει αρκετά προβλήματα έως τώρα. Η ιταλική Eni και η αμερικανική Exxon συγκαταλέγονται στις εταιρείες που έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον για την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων του Λιβάνου. Όμως ο σχετικός διαγωνισμός καθυστερεί από το 2013, καθώς έχει προσκρούσει στις διενέξεις της χώρας με το Ισραήλ. Η κυβέρνηση του Λιβάνου έχει, πάντως, υποσχεθεί να αναθερμάνει τις προσπάθειες προσέγγισης. Στην Αίγυπτο, η μονάδα υγροποίησης φυσικού αερίου της Royal Dutch Shell έχει μείνει αδρανής εδώ και χρόνια, καθώς η χώρα επέλεξε να καλύψει τις ενεργειακές ανάγκες της, αντί να εξάγει τα ενεργειακά της αποθέματα. Η Noble Energy, η μοναδική ξένη εταιρεία που δραστηριοποιείται στο Ισραήλ, έχει αντλήσει κέρδη από τις πωλήσεις στην εγχώρια αγορά, αλλά τα σχέδιά της να εξαγάγει προσέκρουαν επί χρόνια σε νομικά και ρυθμιστικά εμπόδια.

Οι δυσκολίες

Η κατασκευή των αγωγών φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο θα παρουσιάσει δυσκολίες, εξαιτίας της γεωλογικής δομής της περιοχής. Αυτή είναι η εκτίμηση του Σάιμον Χέντερσον, διευθυντή του προγράμματος Ενεργειακής Πολιτικής και Περσικού Κόλπου στο Ινστιτούτο Ουάσιγκτον. Επικρατεί, άλλωστε, προβληματισμός για το κόστος, καθώς το πλεόνασμα στην παγκόσμια ενεργειακή αγορά διατηρεί τις τιμές σε χαμηλά επίπεδα, με αποτέλεσμα να είναι απρόθυμες οι εταιρείες του κλάδου να επενδύσουν σε δαπανηρά σχέδια.

Τελευταία, πάντως, επικρατεί αισιοδοξία. Από τη στιγμή που εντοπίστηκε το κοίτασμα Ζορ, η ιταλική εταιρεία Eni θεωρεί την Αίγυπτο κέντρο μιας ευρύτερης ζώνης, με το Ισραήλ, την Κύπρο και τη Λιβύη, η οποία μπορεί να προσφέρει «λύσεις για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης», όπως εκτιμά ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Κλάουντιο Ντεσκάλτζι. Για να στοιχηθούν μαζί σε αυτήν την προσπάθεια επιχειρήσεις και κυβερνήσεις της περιοχής, θα χρειαστεί η πίεση των μεγάλων δυνάμεων, Ε.Ε. και ΗΠΑ, όπως επισημαίνει η Μπρέντα Σάφερ, συνεργάτις του ερευνητικού ινστιτούτου Atlantic Council στην Ουάσιγκτον.

Πηγή: www.kathimerini.gr