Καθώς ο ρυθμός των κοινωνικών και οικονομικών αλλαγών είναι καταιγιστικός, και νέοι κανονισμοί, νέες τεχνολογίες και προϊόντα αναφύονται, η απόδοση κάθε επένδυσης είναι το ζητούμενο και το ROI (return on investment) είναι ο κυρίαρχος δείκτης αυτής. Ο τύπος για να μετρηθεί το ROI είναι σχετικά απλός: ROI= (Έσοδα επένδυσης-κόστος επένδυσης) / κόστος επένδυσης

Ο επενδυτής καλείται να προβλέψει έσοδα και έξοδα μιας επένδυσης, εντός ζητούμενου χρόνου, ώστε να υπολογίσει αν ο δείκτης είναι θετικός ή αρνητικός, άρα αν η επένδυση είναι επικερδής (και πόσο) ή όχι. Ακόμα, συχνά καλείται ο επενδυτής να επιλέξει μεταξύ δύο ή περισσοτέρων επενδύσεων, πάλι με κριτήριο την κερδοφορία ή την μέγιστη δυνατή μείωση του κόστους. Η μέθοδος που χρησιμοποιείται για την εκτίμηση του κόστους μιας επένδυσης είναι το Κόστος Ζωής Προϊόντος ή γνωστό και ως LCC (Life Cycle Cost). Για τον προσδιορισμό του κόστους συνήθως υπολογίζεται το κόστος μελέτης, κατασκευής και αγοράς εξοπλισμού, αλλά δεν είναι μόνον αυτά που παίζουν ρόλο σε μια επένδυση.

Για να γίνουν πιο κατανοητά τα παραπάνω, ας θεωρήσουμε ένα εμπορικό κτίριο (π.χ. ξενοδοχείο) και τον εξοπλισμό του σε αντλίες. Στη φάση της μελέτης επιλέγονται οι αντλίες για κάθε εφαρμογή (θέρμανση/ψύξη, παροχή νερού, διαχείριση λυμάτων, πυρόσβεση) και καταρτίζεται προϋπολογισμός δαπάνης αγοράς. Αυτό είναι το αρχικό κόστος κτήσης του εξοπλισμού. Κατά τον υπολογισμό με LCC πρέπει να ληφθούν υπόψιν και άλλοι παράγοντες κόστους που θα κληθεί να αντιμετωπίσει ο επενδυτής/ιδιοκτήτης καθ’ όλη την διάρκεια λειτουργίας των αντλιών αυτών. Αυτοί είναι το κόστος λειτουργίας, το κόστος συντήρησης και επισκευής, και τελικά το κόστος απόσυρσης ή ανακύκλωσης.

Η ανάλυση LCC βοηθά τους επιχειρηματίες και τους μηχανικούς να κατανοήσουν τις οικονομικές συνέπειες των αποφάσεων που λαμβάνουν σχετικά με την επιλογή των υλικών, του εξοπλισμού και των τεχνολογιών.

Γίνεται κατανοητό, πως μόνο η επάρκεια της αντλίας σε παροχή (λίτρα/ώρα) και μανομετρικό (μέτρα) δεν είναι αρκετά για να κριθεί η αγορά της αντλίας αυτής συμφέρουσα. Η ανάλυση LCC είναι ιδιαίτερα σημαντική όμως και για τη βιωσιμότητα, καθώς βοηθά στην επιλογή λύσεων που μειώνουν το περιβαλλοντικό αποτύπωμα και ταυτόχρονα είναι οικονομικά αποδοτικές στη μακροπρόθεσμη διάρκεια.

Ακολουθούν βήματα για την εφαρμογή του LCC στις αντλίες.

Ο γενικός τύπος που περιλαμβάνει τα διάφορα κόστη είναι ο ακόλουθος:

⇒ LCC = Cic + Cin + Ce + Co + Cm + Cs + Cenv + Cd

⇒ LCC : Συνολικό Κόστος Κύκλου Ζωής Προϊόντος

1. Cic: Αρχικό κόστος προμήθειας προϊόντος

⇒ Περιλαμβάνει το κόστος αγοράς και μεταφοράς της αντλίας.

2. Cin: Κόστος Τοποθέτησης

⇒ Περιλαμβάνει κόστος τοποθέτησης, Commissioning και εκπαίδευση.

3. Ce: Κόστος Ενέργειας

⇒ Αποτελεί συνήθως το μεγαλύτερο μέρος του LCC στις αντλίες. Η προβλεπόμενη κατανάλωση ενέργειας υπολογίζεται. βάσει της ισχύος, της χρήσης, του κόστους ενέργειας και της απόδοσης της αντλίας.

4. Co+Cm: Κόστος Λειτουργίας, Συντήρησης και Επισκευών

⇒ Περιλαμβάνει τακτικές επιθεωρήσεις, αντικατάσταση φθαρμένων μερών και άλλες εργασίες συντήρησης που είναι απαραίτητες για την ομαλή λειτουργία της αντλίας.

5. Cs: Κόστος Διακοπής λειτουργίας

⇒ Αφορά το κόστος διακοπής λειτουργίας της αντλίας απώλεια παραγωγής ή παροχής υπηρεσιών και τα συνεπαγόμενα διαφυγόντα κέρδη ή/και αποζημιώσεις και ρήτρες μη παρεχόμενης υπηρεσίας.

6. Cenv: Περιβαντολογικό κόστος

⇒ Περιλαμβάνει κόστη μόλυνσης περιβάλλοντος που προκύπτουν σε όλο τον κύκλο ζωής από την παραγωγή μέχρι την απόσυρση (π.χ. βαφή και πακετάρισμα, απόρριψη λαδιών και ανταλλακτικών, κόστος ελέγχου Περιβαντολογικών επιπτώσεων).

7. Cd: Κόστος Απόσυρσης και Ανακύκλωσης

⇒ Με εξαίρεση αντλίες επικίνδυνων και τοξικών υγρών (που όμως, λόγω εφαρμογής, έχουν ιδιαίτερα πρωτόκολλα απόσυρσης) το κόστος απόσυρσης δεν διαφέρει σημαντικά από την μία αντλία σε άλλη. Η τυχόν αποκατάσταση του περιβάλλοντος εμπεριέχει κάποιο κόστος που πρέπει να ληφθεί υπόψη.

Παράδειγμα Εφαρμογής υπολογισμού LCC αντλίας για περίοδο χρήσης 10 ετών:

Για να επιλέξετε την καλύτερη αντλία για μια εφαρμογή, αξιολογήστε πολλαπλές επιλογές αντλιών με βάση το συνολικό τους LCC. Αυτό περιλαμβάνει τη σύγκριση του αρχικού κόστους, του εκτιμώμενου κόστους ενέργειας (βασισμένο στην απόδοση και την κατανάλωση), καθώς και των εκτιμώμενων κοστών συντήρησης και λειτουργίας για την προβλεπόμενη διάρκεια ζωής της αντλίας.

Η επιλογή της αντλίας με το χαμηλότερο LCC μπορεί συχνά να οδηγήσει σε σημαντικές μακροπρόθεσμες οικονομίες, ακόμα και αν το αρχικό κόστος αγοράς είναι υψηλότερο. Ας υποθέσουμε ότι θέλουμε να υπολογίσουμε το Life Cycle Cost (LCC) μιας αντλίας για μια περίοδο 10 ετών. Θα πρέπει να λάβουμε υπόψη τα εξής κόστη: αρχικό κόστος αγοράς, κόστος ενέργειας, κόστος συντήρησης και επισκευών, και τελικό κόστος απόσυρσης.

Δεδομένα:

⇒ Αρχικό κόστος αγοράς και εγκατάστασης: 5,000€

⇒ Κόστος ενέργειας ανά έτος: 800€

⇒ Κόστος συντήρησης ανά έτος: 200€

⇒ Κόστος απόσυρσης και ανακύκλωσης: 500€

Υπολογισμός:

1. Κόστος Ενέργειας για 10 έτη: [ 800€/έτος Χ10 έτη = 8,000€ ]

2. Κόστος Συντήρησης για 10 έτη: [ 200€/έτος Χ 10 έτη =2,000€ ]

3. Συνολικό LCC για 10 έτη: [ 5,000€ + 8,000€ + 2,000€ + 500€ = 15,500€ ]

Αποτέλεσμα:

Το συνολικό Life Cycle Cost (LCC) της αντλίας για μια διάρκεια 10 ετών είναι 15,500€.

Το απλοποιημένο αυτό παράδειγμα δείχνει, πώς μπορείτε να υπολογίσετε το LCC για μια αντλία, λαμβάνοντας υπόψη τα βασικά κόστη. Σε πιο περίπλοκες καταστάσεις, μπορεί να χρειαστεί να ληφθούν υπόψη πρόσθετοι παράγοντες όπως, η απώλεια παραγωγικότητας λόγω διακοπών στη λειτουργία, η απόδοση της αντλίας και οι τιμές της ενέργειας που μπορεί να αλλάξουν με τον καιρό. Στο παράδειγμα αυτό έχουμε κρατήσει τις τιμές/αξίες σταθερές στο χρόνο.

Στην πραγματικότητα οι τιμές, τόσο της αξίας του χρήματος (πληθωρισμός, αυξήσεις μισθών και υλικών, κ.λπ.), όσο και της ενέργειας μεταβάλλονται, οπότε για καλύτερη προσέγγιση εφαρμόζεται η μέθοδος της Παρούσας Αξίας (PV), όπου λαμβάνονται υπ’ όψη ιστορικά δεδομένα, έγκυρες αναλύσεις και προβλέψεις, πίνακες του κράτους, κ.λπ. Στο παρόν άρθρο δεν αναλύουμε την μέθοδο PV, μιας και ο τύπος βρίσκεται σε όλα τα οικονομικά υπολογιστικά φύλλα.

Η σύγκριση του Life Cycle Cost (LCC) μεταξύ μιας αντλίας σταθερών στροφών και μιας αντλίας μεταβλητών στροφών απαιτεί την ανάλυση διάφορων παραμέτρων, όπως το αρχικό κόστος, το κόστος ενέργειας, το κόστος συντήρησης και το κόστος λειτουργίας.

Ας δούμε ένα απλοποιημένο παράδειγμα για κάθε τύπο:

Δεδομένα:

⇒ Διάρκεια χρήσης: 10 έτη

⇒ Κόστος ενέργειας ανά kWh: 0.10€

Αντλία Σταθερών Στροφών:

⇒ Αρχικό κόστος αγοράς και εγκατάστασης: 4,000€

⇒ Κατανάλωση ενέργειας: 5 kW

⇒ Ώρες λειτουργίας ανά ημέρα: 8 ώρες

⇒ Κόστος συντήρησης ανά έτος: 250€

⇒ Κόστος απόσυρσης: 300€

Αντλία Μεταβλητών Στροφών:

⇒ Αρχικό κόστος αγοράς και εγκατάστασης: 6,000€

⇒ Κατανάλωση ενέργειας (μέση): 3 kW

⇒ Ώρες λειτουργίας ανά ημέρα: 8 ώρες

⇒ Κόστος συντήρησης ανά έτος: 300€

⇒ Κόστος απόσυρσης: 300€

Υπολογισμός Κόστους Ενέργειας:

⇒ Σταθερές Στροφές: 5 kW Χ 8 ώρες/ημέρα Χ 365 ημέρες/ έτος Χ 0.10€/kWh Χ10 έτη = 14,600€

⇒ Μεταβλητές Στροφές: 3 kW Χ 8 ώρες/ημέρα Χ 365 ημέρες/ έτος Χ 0.10€/kWh Χ10 έτη = 8,760€

Συνολικό LCC για 10 έτη:

⇒ Σταθερές Στροφές: 4,000€ + 14,600€ + (250€ Χ10) + 300€ = 19,800€

⇒ Μεταβλητές Στροφές: 6,000€ + 8,760€ + (300€ Χ 10) + 300€ = 17,560€

Συμπέρασμα:

Παρά το υψηλότερο αρχικό κόστος αγοράς, η αντλία μεταβλητών στροφών έχει χαμηλότερο συνολικό LCC σε διάστημα 10 ετών, λόγω της σημαντικά μειωμένης κατανάλωσης ενέργειας και των εξοικονομήσεων που προκύπτουν από αυτήν. Αυτό καθιστά τις αντλίες μεταβλητών στροφών πιο οικονομικά αποδοτικές σε μακροπρόθεσμη βάση, παρά το υψηλότερο αρχικό κόστος.

Στα περισσότερα προηγμένα κράτη, ο έλεγχος του LCC και η μελέτη/επιλογή εξοπλισμού βάσει αυτού, είναι υποχρεωτική. Στην Ελλάδα ακόμα βρίσκεται σε νηπιακό στάδιο ιδιαίτερα δε στον Δημόσιο Τομέα (όπου η απόδοση κάθε επένδυσης πρέπει να μεγιστοποιείται) σχεδόν ανύπαρκτη. Τέλος αξίζει να επισημανθεί ότι, όσο το μοναδικό κριτήριο μιας ανάθεσης ή μιας εργολαβίας είναι η τιμή, τόσο ποιοτικά υποδεέστερη θα είναι και θα επιβαρύνει τον ιδιοκτήτη και το περιβάλλον.

---

Άρθρο του Τάκη Στάπα | Προέδρου & Διευθύνοντος Συμβούλου της WILO Hellas