Τα δίκτυα διανομής ηλεκτρικής ενέργειας της Ευρώπης πρέπει επειγόντως να εκσυγχρονιστούν, ώστε να καταστεί εφικτός ο μαζικός εξηλεκτρισμός των μεταφορών, της θέρμανσης και της βιομηχανίας, να ενσωματωθούν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και να αντέξουν συχνότερες ακραίες καιρικές συνθήκες και απειλές στον κυβερνοχώρο, σύμφωνα με έρευνα της Eurelectric, η οποία εκπροσωπεί τα συμφέροντα του ευρωπαϊκού κλάδου ηλεκτρικής ενέργειας.

Η έρευνα, με τίτλο Grids for Speed, δείχνει ότι οι επενδύσεις στο δίκτυο θα πρέπει να αυξηθούν από 33 δισεκατομμύρια ευρώ κατά μέσο όρο σε 67 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως από το 2025 έως το 2050, που αντιστοιχεί στο 20% περίπου των δαπανών της ΕΕ για εισαγωγές ορυκτών καυσίμων το 2023.

Ο εκσυγχρονισμός των δικτύων θα μειώσει σημαντικά τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων, θα δημιουργήσει περισσότερες από 2 εκατομμύρια θέσεις εργασίας, θα επιφέρει μεγαλύτερη εξοικονόμηση ενέργειας και θα παρέχει πιο αξιόπιστη διανομή ενέργειας, επιταχύνοντας ταυτόχρονα την αποανθρακοποίηση της Ευρωπαϊκής οικονομίας.

Το 60% της ενέργειας θα είναι ηλεκτρική έως το 2050

Οι κοινωνικές αλλαγές μεταβάλλουν το ενεργειακό σύστημα της Ευρώπης με  αιφνίδιο και απότομο τρόπο. Μέχρι το 2050, η ηλεκτρική ενέργεια θα αποτελεί το 60% της συνολικής χρήσης ενέργειας συγκριτικά με το 23% σήμερα.

Η δυναμικότητα των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας θα έχει εξαπλασιαστεί έως τότε εν συγκρίσει με το 2020, με το 70% της παραγωγής και αποθήκευσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές να συνδέεται σε επίπεδο διανομής. Τα αιτήματα σύνδεσης αυξάνονται ταχύτερα από τον εκσυγχρονισμό των δικτύων και θα συνεχίσουν να αυξάνονται καθώς προχωρά ο εξηλεκτρισμός νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Αυτές οι εξελίξεις ασκούν πίεση στα ηλεκτρικά δίκτυα. 

Για να αποσυμπιεστούν, οι ετήσιες επενδύσεις σε νέες και εκσυγχρονισμένες υποδομές, συμπεριλαμβανομένης της ψηφιοποίησης, θα πρέπει να φτάσουν τα 67 δισεκατομμύρια ευρώ στο διάστημα 2025-2050, περίπου στο 0,4% του ΑΕΠ της ΕΕ.  

Οι προληπτικές επενδύσεις

Καινοτόμες στρατηγικές για τα δίκτυα, όπως οι προληπτικές επενδύσεις, η βέλτιστη διαχείριση περιουσιακών στοιχείων και η φιλική προς το δίκτυο ευελιξία, θα μπορούσαν να μειώσουν αυτό το ποσό στα 55 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως, εάν εφαρμοστούν σωστά.

Η απουσία επενδύσεων θα έθετε σε κίνδυνο το 74% των μελλοντικών συνδέσεων σε βασικές τεχνολογίες αποανθρακοποίησης, όπως τα ηλεκτρικά οχήματα (EVs), οι αντλίες θερμότητας και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Οι επενδύσεις, αντίθετα, θα επιταχύνουν τον εξηλεκτρισμό και θα συμβάλλουν στο να εξοικονομεί η ΕΕ 309 δισεκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο από εισαγωγές ορυκτών καυσίμων για το διάστημα 2040-2050.

«Για μία επιτυχημένη ενεργειακή μετάβαση, η ΕΕ χρειάζεται μία τεράστια επαύξηση χωρητικότητας των δικτύων. Οι επενδύσεις από τους διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς και διανομής πρέπει να διπλασιαστεί. Αν και αυτό θα απαιτήσει σημαντική αύξηση των επενδύσεων, το κόστος της μη επένδυσης είναι ακόμη υψηλότερο. Για να πετύχουμε, χρειαζόμαστε ελκυστικές αποδόσεις για τους επενδυτές ώστε να έχει νόημα να αναλάβουν τη χρηματοδότηση, τεχνολογία καθώς και γρήγορη ηλεκτροδότηση, για να διαχειριστούν το κόστος διανομής» – αναφέρει ο Πρόεδρος της Eurelectric και Διευθύνων Σύμβουλος της E.ON, Leonhard Birnbaum.

Χρειάζεται διπλή προσπάθεια

Η κλιμάκωση των επενδύσεων στα δίκτυα απαιτεί διπλή προσπάθεια. Οι αρχές θα πρέπει να εφαρμόσουν τη συμφωνηθείσα νομοθεσία – όπως για παράδειγμα για τις προληπτικές επενδύσεις – προσαρμόζοντας παράλληλα το ρυθμιστικό πλαίσιο για να υποστηρίξουν την αύξηση των επενδύσεων.

Αυτό σημαίνει εξάλειψη των ανώτατων ορίων επενδύσεων, επιτάχυνση της αδειοδότησης και των προμηθευτικών διαδικασιών σχετικά με τα δίκτυα, καθώς και ελαχιστοποίηση κινδύνου επενδύσεων στοχεύοντας στην τόνωση της ιδιωτικής χρηματοδότησης, ενώ παράλληλα δυνατότητα δημόσιας χρηματοδότησης μέσω του προϋπολογισμού της ΕΕ.

Η προετοιμασία των δικτύων για το μέλλον εξαρτάται επίσης και από την ικανότητα επέκτασης της αλυσίδας εφοδιασμού. Ακόμη και αν εκπληρωθούν οι απαραίτητες επενδύσεις, οι τρέχουσες ελλείψεις χαλκού, το έλλειμμα ταλέντων, οι εκτεταμένοι χρόνοι παραγωγής και το κόστος των μετασχηματιστών μπορούν να παρεμποδίσουν την ανάπτυξη των υποδομών.

Τέτοια εμπόδια πρέπει να αντιμετωπιστούν μέσω στρατηγικού σχεδιασμού, στενής συνεργασίας μεταξύ των υπευθύνων χάραξης πολιτικής και των βιομηχανιών, καθώς και με νέες πρωτοβουλίες εκπαίδευσης που στοχεύουν στην ανάπτυξη εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού.

Η Eurelectric καλεί τους υπευθύνους χάραξης πολιτικής, τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, να διασφαλίσουν τις επενδύσεις στα δίκτυα, να ισχυροποιήσουν την εφοδιαστική αλυσίδα και να ξεκλειδώσουν τα κοινωνικά οφέλη των Grids for Speed.