" Σε μια εποχή που η πρωτογενής παραγωγή αποτελεί τον κρίσιμο παράγοντα για την ανάπτυξη, θα πρέπει να προσαρμοσθούμε στα νέα δεδομένα και απαιτήσεις της αγοράς και όχι να την αντιμετωπίζουμε με όρους και πρακτικές της δεκαετίας του ’70 και ’80. Απαιτούνται καινοτόμες ιδέες που θα παράγουν προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας .
Η Ισλανδία, μία χώρα κοντά στο Βόρειο Πόλο παράγει μπανάνες! Ναι, είναι αληθινό. Με τη χρήση γεωθερμίας και θερμοκηπίων. Το Ισραήλ, μία άνυδρη περιοχή, έχει καταφέρει μέσα από ελεγχόμενο περιβάλλον (θερμοκήπια) και ελεγχόμενη άρδευση να γίνει μία χώρα με εξαγωγές αγροτικών προϊόντων. Η Ολλανδία, μία χώρα σε έκταση περίπου όσο της Ελλάδος παράγει δεκάδες φορές πολλαπλάσια αγροτικά προϊόντα λόγω της ευρείας χρήσης θερμοκηπίων. Η χρήση θερμοκηπίων θα πρέπει να εξαπλωθεί και στην χώρα μας καθώς μόνο έτσι δηλ. μέσω ελεγχόμενων καλλιεργητικών επιφανειών θα είναι εφικτή η αύξηση της στρεμματικής απόδοσης αλλά και η καλλιέργεια καινοτόμων προϊόντων τα οποία έχουν τεράστια ζήτηση.
Ένα σοβαρό μειονέκτημα των θερμοκηπίων είναι το κόστος της θερμικής ενέργειας που απαιτείται για την διατήρηση θερμοκρασίας. Στη χώρα μας, η πλειοψηφία των θερμοκηπίων βρίσκονται στην Κρήτη λόγω των ευνοϊκών καιρικών συνθηκών. Λοιπές εγκαταστάσεις θερμοκηπίων θερμαίνονται με βιομάζα και ελάχιστα με ορυκτά καύσιμα (πετρέλαιο, μαζούτ, υγραέριο, φυσικό αέριο). Τα τελευταία χρόνια κυρίως στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη έχουν πραγματοποιηθεί επενδύσεις σε θερμοκήπια με την αξιοποίηση γεωθερμικών πεδίων.
Η γεωθερμία μπορεί να συμβάλλει τα μέγιστα στην ανάπτυξη των θερμοκηπίων καθώς το κόστος της θέρμανσης είναι πολύ μικρό. Η γεωθερμία χωρίζεται σε δύο κατηγορίες, όταν η θερμοκρασία των γεωλογικών σχηματισμών είναι μεγαλύτερη από 25 °C (με τις υποκατηγορίες χαμηλής, μέσης και υψηλής ενθαλπίας) και την αβαθή όταν η θερμοκρασία των γεωλογικών σχηματισμών είναι μικρότερη από 25 °C.
Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν τα χαρακτηρισμένα γεωθερμικά πεδία και μπορούν να παράγουν ηλεκτρική ενέργεια (υψηλής ενθαλπίας) και απευθείας θερμική ενέργεια (χαμηλής και μέσης ενθαλπίας). Τέτοια γεωθερμικά πεδία υπάρχουν στην Θράκη (Αλεξανδρούπολη, Ξάνθη), Κεντρική Μακεδονία (Νιγρίτα, Σιδηρόκαστρο, Λαγκαδάς, Ν.Απολλωνία) και σε νησιά (Μήλος, Νίσυρος). Βέβαια η πολυπλοκότητα του νομοθετικού πλαισίου που διέπει την εκμετάλλευση των γεωθερμικών πεδίων, η ανυπαρξία υποδομών, η απαίτηση για μεγάλες εκτάσεις θερμοκηπίων ώστε η επένδυση να είναι κερδοφόρα, αποτελούν ανασταλτικούς παράγοντες.
Στη δεύτερη κατηγορία, η λεγόμενη αβαθής γεωθερμία (Τ<25C) είναι παντού, καθώς η μέση θερμοκρασία σε βάθος περίπου των 100 μ είναι περίπου 18-20 °C. Στην αβαθή γεωθερμία απαιτούνται δυο γεωτρήσεις (μία άντλησης και μία επανέγχυσης) και γεωθερμική αντλία θερμότητας. Ο συντελεστής απόδοσης ενός τέτοιου συστήματος είναι περίπου 4, δηλαδή για κάθε 4 Kw παραγόμενης θερμικής ισχύος τα 3 Κw είναι δωρεάν από τη γη και 1 Kw ηλεκτρική ισχύς. H εξοικονόμηση ενέργειας που προκύπτει σε σχέση με ένα θερμοκήπιο συμβατικής τεχνολογίας με βιομάζα είναι περίπου 65% – 80%.
Παρακάτω δίνεται ένας πίνακας υπολογισμού εξοικονόμησης σε θερμοκήπιο έκτασης 5 στρ. σε μέση κλιματική ζώνη, σε σχέση με βιομάζα (κουκούτσι).
| ΕΚΤΑΣΗ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ | 5000 m² | |||
| ΘΕΡΜΑΝΣΗ ΜΕ ΒΙΟΜΑΖΑ | ||||
| ΕΤΗΣΙΑ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΒΙΟΜΑΖΑΣ (ΚΟΥΚΟΥΤΣΙ) | 120.000 kgr | |||
| ΕΤΗΣΙΟ ΚΟΣΤΟΣ ΒΙΟΜΑΖΑΣ | 21.600 € | |||
| ΕΤΗΣΙΑ ΠΑΡΑΓΟΜΕΝΗ ΘΕΡΜΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ | 360 MWH | |||
| ΘΕΡΜΑΝΣΗ ΜΕ ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ | ||||
| ΕΤΗΣΙΑ ΠΑΡΑΓΟΜΕΝΗ ΘΕΡΜΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ | 360 ΜWH | |||
| ΕΤΗΣΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΙΣΚΟΜΕΝΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ | 90 MWH | |||
| ΕΤΗΣΙΟ ΚΟΣΤΟΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ | 7.200 € | |||
| ΕΤΗΣΙΑ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ | 14.400 € | |||
| ΠΟΣΟΣΤΟ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ | 67% | |||
Ο παραπάνω πίνακας είναι τελείως ενδεικτικός καθώς τα ακριβή νούμερα εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες (τύπος επικάλυψης θερμοκηπίου, τύπος καλλιέργειας, κλπ).
Πέρα από την τεράστια εξοικονόμηση που προσφέρει η αβαθής γεωθερμία, διαθέτει και άλλα πλεονεκτήματα που την κάνουν άκρως ελκυστική:
⇒ Η ίδια μηχανή μπορεί και παράγει ψύξη, απαραίτητη για κάποιες καλλιέργειες τους καλοκαιρινούς μήνες.
⇒ Η ταυτόχρονη παραγωγής θέρμανσης – ψύξης δίνει τη δυνατότητα αφύγρανσης που σε ορισμένες καλλιέργειες είναι απαραίτητη καθώς η συγκέντρωση υψηλής υγρασίας απειλεί από μικροοργανισμούς. Δηλαδή η γεωθερμία μπορεί με τους κατάλληλους αυτοματισμούς (θερμοστάτες, υγροστάτες, κλπ) να προσφέρει ένα απόλυτα ελεγχόμενο περιβάλλον που απαιτούν οι καλλιέργειες υψηλής απόδοσης ή ειδικές (μανιτάρια).
⇒ Δίνει τη δυνατότητα επέκτασης δραστηριοτήτων του θερμοκηπίου γιατί π.χ όταν λειτουργεί στη θέρμανση, παράγει δωρεάν ψύξη η οποία μπορεί να τροφοδοτεί με ψυκτική ενέργεια ψυκτικούς θαλάμους για την αποθήκευση των προϊόντων ή όταν λειτουργεί στη ψύξη παράγει δωρεάν θερμική ισχύ που μπορεί να χρησιμοποιηθεί π.χ για την αποξήρανση προϊόντων.
Ακόμη ένας σημαντικός παράγοντας είναι η εφαρμογή αγροτικού τιμολογίου της ΔΕΗ στα θερμοκήπια. Τέλος, η αβαθής γεωθερμία ως Ανανεώσιμη Πηγή Ενέργειας εντάσσεται στα διάφορα χρηματοδοτικά εργαλεία (Αναπτυξιακός, LEADER και άλλα ευρωπαϊκά προγράμματα).
