Την έκθεση για την κατάσταση της Ενεργειακής Ένωσης 2025 και τη συνοδευτική έκθεση προόδου της δράσης για το κλίμα 2025 δημοσίευσε σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Οι εκθέσεις επιβεβαιώνουν για άλλη μια φορά ότι η ΕΕ βρίσκεται σε καλό δρόμο για την επίτευξη του κλιματικού στόχου της για το 2030, με μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 2,5% το 2024 σε σύγκριση με το 2023.

Οι εκθέσεις περιγράφουν επίσης τον τρόπο με τον οποίο η ΕΕ έχει αντιμετωπίσει τις εξελισσόμενες εγχώριες και παγκόσμιες προκλήσεις και τονίζουν τον καίριο ρόλο της καθαρής και οικονομικά προσιτής ενέργειας και τις συνεχείς προσπάθειες μείωσης των εκπομπών για την επίτευξη των στόχων της ΕΕ για την ασφάλεια, την ενεργειακή ανεξαρτησία, την ανταγωνιστικότητα και την κλιματική ουδετερότητα. 

Πρόοδος προς την επίτευξη των στόχων για το κλίμα και την ενέργεια για το 2030

Όπως επιβεβαιώθηκε στην αξιολόγηση των εθνικών σχεδίων για την ενέργεια και το κλίμα από την Επιτροπή με βάση τα εθνικά σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα και τις τελευταίες προβλέψεις για τα αέρια του θερμοκηπίου που υπέβαλαν τα κράτη μέλη, η ΕΕ εξακολουθεί να σημειώνει πρόοδο προς την επίτευξη των στόχων για το 2030 όσον αφορά τη μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55 % σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990 και την επίτευξη ποσοστού ανανεώσιμων πηγών ενέργειας τουλάχιστον 42,5 % στο ενεργειακό μείγμα της ΕΕ.

Το μεγαλύτερο μέρος της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται στην ΕΕ προέρχεται πλέον από καθαρές πηγές ενέργειας, αν και η πρόοδος διαφέρει μεταξύ των κρατών μελών. Η δυναμικότητα ανανεώσιμης ενέργειας που εγκαταστάθηκε πρόσφατα το 2024 εκτιμάται σε περίπου 77 GW και το μείγμα ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ αντιπροσώπευε το 47 % των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ήδη το 2024. Η τελική κατανάλωση ενέργειας συνεχίζει να μειώνεται, με μείωση 3 % σε σύγκριση με το 2022, κυρίως στον οικιστικό τομέα, ακολουθούμενο από τη βιομηχανία και τις υπηρεσίες. 

Η επίτευξη των ενεργειακών στόχων της ΕΕ για το 2030 θα απαιτήσει πολύ ταχύτερη υιοθέτηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και βελτιώσεις της ενεργειακής απόδοσης κατά τα επόμενα έτη. 

Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ εξακολουθούν να μειώνονται, ενώ τα προσωρινά στοιχεία για το 2024 δείχνουν τον τρόπο με τον οποίο οι συνολικές καθαρές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου μειώθηκαν κατά 2,5 % σε σύγκριση με το 2023. Οι εκπομπές ήταν κατά 37,2 % χαμηλότερες από ό,τι το 1990 (ή 39 % εάν ληφθούν υπόψη μόνο οι εγχώριες καθαρές εκπομπές), ενώ το ΑΕΠ ήταν κατά 71 % υψηλότερο, γεγονός που σημαίνει ότι η οικονομική ανάπτυξη εξακολουθεί να αποσυνδέεται από τις εκπομπές. Τα στοιχεία αυτά ευθυγραμμίζονται με την έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος με τίτλο «Τάσεις και προβλέψεις».

Μείωση των τιμών της ενέργειας και ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας με καθαρές πηγές ενέργειας

Η εφαρμογή του σχεδίου δράσης της ΕΕ για την οικονομικά προσιτή ενέργεια και της συμφωνίας για καθαρή βιομηχανία βρίσκεται σε καλό δρόμο και παραμένει ζωτικής σημασίας για την ανακούφιση των βιομηχανιών και των καταναλωτών μας τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα. Ωστόσο, οι μέσες τιμές ενέργειας στην Ευρώπη εξακολουθούν να είναι υψηλότερες από τους ανταγωνιστές μας και διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ, εμποδίζοντας την ανταγωνιστικότητα των μεγάλων βιομηχανικών παραγόντων και της οικονομίας συνολικά. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Επιτροπή λαμβάνει σοβαρά υπόψη το γεγονός αυτό και εντείνει τις προσπάθειες για τη μείωση των τιμών της ενέργειας, με βάση ένα σύνολο 7 βασικών δράσεων για την ταχεία και μακροχρόνια ανακούφιση των βιομηχανιών και των καταναλωτών. Αυτό αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα για την ΕΕ και τα κράτη μέλη της. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, για παράδειγμα, δρομολογεί πρόγραμμα ύψους 1,5 δισ. ευρώ για την παροχή τραπεζικών εγγυήσεων σε Ευρωπαίους κατασκευαστές κατασκευαστικών στοιχείων δικτύου και πιλοτικό έργο ύψους 500 εκατ. ευρώ σε αντεγγυήσεις για συμφωνίες αγοράς καθαρής ενέργειας.

Μακροπρόθεσμα, μια πραγματική Ενεργειακή Ένωση που θα βασίζεται στην παραγωγή καθαρής ενέργειας εγχώριας προέλευσης και στην αυξημένη ενεργειακή απόδοση θα μειώσει ακόμη περισσότερο την εξάρτηση της ΕΕ από τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων, θα μειώσει διαρθρωτικά τις τιμές της ενέργειας και θα συμβάλει στην επίτευξη των στόχων μας για το κλίμα. Η ΕΕ έχει μειώσει σημαντικά το μερίδιο του ρωσικού φυσικού αερίου στις εισαγωγές της από 45 % το 2021 σε 12 % έως τον Αύγουστο του 2025.

Οι καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ εξοικονόμησαν ήδη 100 δισ. ευρώ χάρη στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από νέα ηλιακά φωτοβολταϊκά και αιολική ενέργεια την περίοδο 2021-2023, ενώ κάθε 1 % βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης μεταφράστηκε σε μείωση των εισαγωγών αερίου κατά 2,6 %. Αυτό υπογραμμίζει τη σημασία της απελευθέρωσης του δυναμικού των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της ενεργειακής απόδοσης για την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας και ανταγωνιστικότητας.

Αξιοποιώντας τη στιγμή για την ολοκλήρωση της Ενεργειακής Ένωσης

Η επόμενη δεκαετία θα είναι αποφασιστικής σημασίας για την ολοκλήρωση της Ενεργειακής Ένωσης και την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050. Η τροποποίηση του ευρωπαϊκού νομοθετήματος για το κλίμα, η οποία θέτει ως στόχο της ΕΕ για το κλίμα τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 90 % έως το 2040 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990, βρίσκεται υπό διαπραγμάτευση. Μόλις συμφωνηθεί και από τους δύο συννομοθέτες, θα αποτελέσει σημείο αναφοράς για το πλαίσιο πολιτικής μετά το 2030.

Αρκετές προκλήσεις δεν έχουν ακόμη αντιμετωπιστεί. Η ΕΕ πρέπει να επιτύχει μεγάλης κλίμακας εξηλεκτρισμό, η ηλεκτρική ενέργεια στην τελική ενέργεια να αυξηθεί από τον σημερινό στόχο του 23 % σε περίπου 32 % έως το 2034 και να αναβαθμίσει σημαντικά τις επενδύσεις στα δίκτυα, να εντείνει τις προσπάθειες για την ενεργειακή απόδοση και να τονώσει την καινοτομία για την οικοδόμηση ενός ανταγωνιστικού τομέα καθαρής τεχνολογίας. Για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων, η Επιτροπή εκτιμά ότι η ΕΕ πρέπει να κινητοποιήσει 695 δισ. ευρώ ετησίως από το 2031 έως το 2040 για επενδύσεις που σχετίζονται με την ενέργεια. Η πρόταση για ένα φιλόδοξο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο της ΕΕ για την περίοδο 2028-2034 αποσκοπεί στην ενίσχυση των διασυνοριακών υποδομών και στη διοχέτευση χρηματοδότησης σε στρατηγικές τεχνολογίες καθαρής ενέργειας. Η επικείμενη αναθεώρηση του κανονισμού για τη διακυβέρνηση της Ενεργειακής Ένωσης και της Δράσης για το Κλίμα ως μέρος του πλαισίου για την περίοδο μετά το 2030 θα είναι καίριας σημασίας υπό την έννοια αυτή.

Ιστορικό

Η έκθεση για την κατάσταση της Ενεργειακής Ένωσης δημοσιεύεται ετησίως για τον απολογισμό της προόδου της ΕΕ προς την επίτευξη των στόχων της Ενεργειακής Ένωσης που πραγματοποιήθηκε το προηγούμενο έτος και συνοδεύεται από σειρά εκθέσεων που καλύπτουν διάφορες πτυχές της κλιματικής και ενεργειακής μετάβασης. Σήμερα δημοσιεύεται ένα από αυτά: την έκθεση προόδου της δράσης για το κλίμα.

Στο πρώτο μέρος της έκθεσης για την κατάσταση της Ενεργειακής Ένωσης περιγράφονται τα μέτρα που έχουν ληφθεί για την εφαρμογή του σχεδίου δράσης για οικονομικά προσιτή ενέργεια, τη μείωση του ενεργειακού κόστους, την προσέλκυση επενδύσεων και τη βελτίωση της ανθεκτικότητας του ενεργειακού συστήματος σε κρίσεις. Με βάση τις εκθέσεις προόδου των κρατών μελών, το δεύτερο μέρος αναλύει την κατάσταση όσον αφορά την υλοποίηση της Ενεργειακής Ένωσης και στις πέντε διαστάσεις της. Το τελευταίο μέρος είναι προσανατολισμένο στο μέλλον, ανοίγοντας τον δρόμο για αποφασιστικές δράσεις για την ολοκλήρωση της Ενεργειακής Ένωσης και την προετοιμασία του πλαισίου πολιτικής για το κλίμα και την ενέργεια για την επόμενη δεκαετία.

Η έκθεση προόδου της δράσης για το κλίμα παρουσιάζει την πρόοδο προς την επίτευξη των στόχων μείωσης των εκπομπών της ΕΕ, καλύπτοντας τις πραγματικές (ιστορικές) εκπομπές και τις προβλεπόμενες μελλοντικές εκπομπές για την ΕΕ στο σύνολό της και για κάθε κράτος μέλος της ΕΕ. Περιλαμβάνει επίσης πληροφορίες σχετικά με διάφορους τομείς πολιτικής για το κλίμα, τη νομοθετική πρόοδο της ΕΕ, τη χρηματοδότηση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή σε αυτήν.

Σχετικά αρχεία:

1. Έκθεση για την κατάσταση της Ενεργειακής Ένωσης 2025

2. Ερωτήσεις και απαντήσεις

3. Αξιολόγηση της προόδου προς την επίτευξη των στόχων της Ενεργειακής Ένωσης και της Δράσης για το Κλίμα (SWD)

4. Έκθεση προόδου της δράσης για το κλίμα 2025

5. Έκθεση για την κατάσταση της Ενεργειακής Ένωσης 2025 – δελτία ανά χώρα

6. 7 δράσεις για τη μείωση των τιμών της ενέργειας

7. Η ΕΕ σημειώνει πρόοδο προς την επίτευξη των κλιματικών στόχων για το 2030 με συνεχείς μειώσεις των εκπομπών – Δράση για το κλίμα