Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα σταματήσει αποτελεσματικά και μόνιμα την εισαγωγή ρωσικού φυσικού αερίου και θα κινηθεί προς τη σταδιακή κατάργηση του ρωσικού πετρελαίου στο πλαίσιο της προσωρινής πολιτικής συμφωνίας που επιτεύχθηκε σήμερα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο.

Αυτή η ιστορική απόφαση θα τερματίσει την εξάρτηση της ΕΕ από έναν αναξιόπιστο προμηθευτή, ο οποίος έχει επανειλημμένα αποσταθεροποιήσει τις ευρωπαϊκές αγορές ενέργειας, θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια του εφοδιασμού με ενεργειακό εκβιασμό και βλάπτει την ευρωπαϊκή οικονομία. Όπως ορίζεται στον χάρτη πορείας REPowerEU, η πλήρης σταδιακή κατάργηση των ρωσικών ορυκτών καυσίμων αποτελεί ουσιαστικό βήμα για τη διασφάλιση της ενεργειακής ανεξαρτησίας, της ανταγωνιστικότητας, της ανθεκτικότητας και της σταθερότητας της αγοράς της Ευρώπης.

Η πρόεδρος της Επιτροπής κ. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δήλωσε: «Σήμερα μπαίνουμε στην εποχή της πλήρους ενεργειακής ανεξαρτησίας της Ευρώπης από τη Ρωσία. Το REPowerEU απέδωσε καρπούς. Μας προστάτευσε από τη χειρότερη ενεργειακή κρίση των τελευταίων δεκαετιών και μας βοήθησε να μεταβούμε από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα με ταχύτητα ρεκόρ. Σήμερα, σταματάμε μόνιμα αυτές τις εισαγωγές. Εξαντλώντας το πολεμικό στήθος του Πούτιν, στεκόμαστε αλληλέγγυοι με την Ουκρανία και θέτουμε στο στόχαστρο νέες ενεργειακές εταιρικές σχέσεις και ευκαιρίες για τον τομέα».

Μόνιμη απαγόρευση των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου

Η σημερινή συμφωνία διασφαλίζει τον σταδιακό αλλά μόνιμο τερματισμό των εισαγωγών ρωσικού αερίου, με σταδιακή κατάργηση των εισαγωγών ΥΦΑ έως τις 31 Δεκεμβρίου 2026 και του αερίου αγωγών έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2027. Κατ’ εξαίρεση, τα κράτη μέλη μπορούν να παρατείνουν την προθεσμία αυτή έως τις 31 Οκτωβρίου 2027 σε περίπτωση που τα επίπεδα αποθήκευσής τους είναι χαμηλότερα από τα απαιτούμενα επίπεδα πλήρωσης.

Ειδικότερα:

1. Για τις βραχυπρόθεσμες συμβάσεις προμήθειας που έχουν συναφθεί πριν από τις 17 Ιουνίου 2025, η απαγόρευση των εισαγωγών ρωσικού αερίου θα ισχύει από τις 25 Απριλίου 2026 για το ΥΦΑ και από τις 17 Ιουνίου 2026 για το αέριο αγωγών.

2. Όσον αφορά τις μακροπρόθεσμες συμβάσεις για εισαγωγές ΥΦΑ που έχουν συναφθεί πριν από τις 17 Ιουνίου 2025, η απαγόρευση θα εφαρμοστεί από την 1^η Ιανουαρίου 2027, σύμφωνα με τη 19^η δέσμη κυρώσεων.

3. Οι εισαγωγές φυσικού αερίου μέσω αγωγών στο πλαίσιο μακροπρόθεσμων συμβάσεων θα επιτρέπονται μόνο έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2027. Σε περίπτωση που τα κράτη μέλη αντιμετωπίσουν δυσκολίες όσον αφορά την πλήρωση των απαιτούμενων επιπέδων αποθήκευσης, η απαγόρευση εισαγωγής αγωγών θα εφαρμοστεί μόνο από την 1^η Νοεμβρίου 2027.

4. Τροποποιήσεις υφιστάμενων συμβάσεων θα επιτρέπονται μόνο για αυστηρά καθορισμένους επιχειρησιακούς σκοπούς και δεν μπορούν να οδηγήσουν σε αύξηση του όγκου ή των τιμών.

Ως εκ τούτου, το αργότερο έως τον Νοέμβριο του 2027, η ΕΕ θα έχει καταργήσει σταδιακά, άπαξ διά παντός, τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου.

Στο πλαίσιο της πολιτικής συμφωνίας, περιλαμβάνονται ισχυρές διασφαλίσεις κατά της καταστρατήγησης, επιπλέον του ήδη υφιστάμενου πλαισίου τελωνειακού ελέγχου και επιτήρησης. Οι διατάξεις για την ενίσχυση της διαφάνειας, της παρακολούθησης και της ιχνηλασιμότητας του ρωσικού φυσικού αερίου εντός των αγορών της ΕΕ θα στηρίξουν την αποτελεσματική εφαρμογή της απαγόρευσης των εισαγωγών.

Για το ρωσικό αέριο που εισάγεται κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου, η προηγούμενη έγκριση συνοδεύεται από την υποβολή πολύ λεπτομερών πληροφοριών για να διασφαλιστεί ότι οι εισαγωγές περιορίζονται σε ποσότητες βάσει ιστορικών (υφιστάμενων) συμβάσεων. Όσον αφορά την εισαγωγή μη ρωσικού φυσικού αερίου, οι εισαγωγείς πρέπει να παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τη χώρα παραγωγής· ενώ εξαιρούμενες χώρες είναι οι εξαγωγείς που προμήθευσαν 5 bcm στην ΕΕ το 2024 και είτε έχουν επιβάλει κυρώσεις είτε δεν διαθέτουν υποδομές για την εισαγωγή αερίου.

Σταδιακή και συντονισμένη σταδιακή κατάργηση των ρωσικών ορυκτών καυσίμων

Σύμφωνα με τη συμφωνία, τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποβάλουν εθνικά σχέδια διαφοροποίησης που θα περιγράφουν μέτρα για τη διαφοροποίηση του εφοδιασμού τους με φυσικό αέριο και πετρέλαιο έως την 1η Μαρτίου 2026. Θα κληθούν επίσης να κοινοποιήσουν στην Επιτροπή, εντός ενός μηνός από την έναρξη ισχύος του κανονισμού, αν έχουν συνάψει συμβάσεις προμήθειας ρωσικού φυσικού αερίου ή αν έχουν θεσπίσει εθνικές νομικές απαγορεύσεις.

Η Επιτροπή θα προβεί σε αξιολόγηση των σχεδίων και θα εκδώσει συστάσεις, κατά περίπτωση, το αργότερο τρεις μήνες μετά την παραλαβή των σχεδίων. Επιπλέον, η Επιτροπή είναι έτοιμη να στηρίξει τα κράτη μέλη καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας.

Για να αποφευχθεί η καταστρατήγηση της απαγόρευσης του φυσικού αερίου, ο νέος κανονισμός θεσπίζει μηχανισμούς παρακολούθησης και την υποχρέωση των αρχών να συνεργάζονται και να ανταλλάσσουν πληροφορίες σχετικά με τις εισαγωγές φυσικού αερίου. Η Επιτροπή θα στηρίξει τα κράτη μέλη και θα παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς, από κοινού με τον Οργανισμό της ΕΕ για τη Συνεργασία των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER), την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO) και την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF), την πρόοδο και τις επιπτώσεις της σταδιακής κατάργησης των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου και πετρελαίου. 

Τα μέτρα που ορίζονται στον κανονισμό θα εφαρμοστούν με προσεκτικά χρονικά προσδιορισμένο και καλά συντονισμένο τρόπο με τα κράτη μέλη, ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι πιθανές επιπτώσεις στις τιμές, να σταθεροποιηθούν οι αγορές μέσω ασφαλών και προβλέψιμων εναλλακτικών προμηθειών και να παρασχεθεί ασφάλεια δικαίου.

Η Επιτροπή παραμένει προσηλωμένη στη διασφάλιση της σταδιακής κατάργησης όλων των υπόλοιπων εισαγωγών πετρελαίου από τη Ρωσία έως το τέλος του 2027, σύμφωνα με τη δήλωση των Βερσαλλιών. Μια νομοθετική πρόταση για την απαγόρευση των εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου θα κατατεθεί στις αρχές του επόμενου έτους.

Επόμενα βήματα

Μετά την πολιτική αυτή συμφωνία, το κείμενο θα πρέπει να μεταφραστεί σε όλες τις γλώσσες της ΕΕ και στη συνέχεια να εγκριθεί επίσημα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Η έγκριση από το Συμβούλιο απαιτεί ειδική πλειοψηφία. Μετά την επίσημη αυτή έγκριση, το κείμενο θα δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα.

Ιστορικό

Οι ηγέτες της ΕΕ συμφώνησαν για τη σταδιακή κατάργηση της ρωσικής ενέργειας στη διακήρυξη των Βερσαλλιών του Μαρτίου 2022. Ως άμεση απάντηση στον πόλεμο στην Ουκρανία και στην οπλοποίηση του ενεργειακού εφοδιασμού από τη Ρωσία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε το σχέδιο REPowerEU τον Μάϊο του 2022. Από την έναρξη του πολέμου, η εξάρτηση της ΕΕ από το ρωσικό φυσικό αέριο μειώθηκε από 45 % των συνολικών εισαγωγών σε 13 % το πρώτο εξάμηνο του 2025. Ωστόσο, 35 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ρωσικού φυσικού αερίου εισήλθαν στο ενεργειακό σύστημα της ΕΕ πέρυσι, αξίας περίπου 10 δισεκατομμυρίων ευρώ σε τρέχουσες τιμές. Όλες οι εισαγωγές ρωσικού άνθρακα έχουν απαγορευτεί με κυρώσεις, οι εισαγωγές πετρελαίου έχουν συρρικνωθεί από 27 % στις αρχές του 2022 σε 2 % τώρα.

Η Επιτροπή ενέκρινε στις 6 Μαΐου 2025 τον χάρτη πορείας REPowerEU, ανοίγοντας τον δρόμο για τη διασφάλιση της πλήρους ενεργειακής ανεξαρτησίας της ΕΕ από τη Ρωσία. Στη συνέχεια, στις 17 Ιουνίου 2025, η Επιτροπή υπέβαλε την παρούσα νομοθετική πρόταση για την αποτελεσματική απαγόρευση όλων των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου και τη διασφάλιση της σταδιακής κατάργησης του ρωσικού πετρελαίου.

Τον Οκτώβριο, το Συμβούλιο ενέκρινε τη 19^η δέσμη κυρώσεων κατά της Ρωσίας, με στόχο τη μείωση των εσόδων της Ρωσίας από τις εξαγωγές ενέργειας, την απαγόρευση των εισαγωγών ρωσικού υγροποιημένου φυσικού αερίου (ΥΦΑ) από την 1^η Ιανουαρίου 2027 για μακροπρόθεσμες συμβάσεις και εντός έξι μηνών από την έναρξη ισχύος των κυρώσεων για βραχυπρόθεσμες συμβάσεις.