Ένα βήμα μπροστά, δύο βήματα πίσω. Αυτή είναι διαχρονικά και εν συντομία η περιγραφή των προσπαθειών για την απελευθέρωση αγοράς ηλεκτρισμού στη χώρα μας. Μια από τα ίδια, φαίνεται ότι έχουμε εκ νέου με αφορμή την τελευταία συμφωνία με τους δανειστές για το άνοιγμα της αγοράς, βάσει της οποίας αντικαταστάθηκε η διαδικασία πώλησης της “Μικρής ΔΕΗ” με τις – κατ’ ευφημισμό σύμφωνα με τη διοίκηση της ΔΕΗ – δημοπρασίες ρεύματος “ΝΟΜΕ”.

Το σκεπτικό των δημοπρασιών είναι απλό και εφαρμόζεται και σε άλλες αγορές όπως αυτή της Γαλλίας: αφού οι ιδιώτες προμηθευτές δεν έχουν πρόσβαση στο καλάθι της φθηνής ηλεκτροπαραγωγής (λιγνίτης, υδροηλεκτρικά) του κυρίαρχου παίκτη (ΔΕΗ), αυτός υποχρεώνεται να διαθέτει συγκεκριμένες ποσότητες ενέργειας σε δημοπρασίες που συμμετέχουν ανταγωνιστές του κυρίαρχου παίκτη, με συγκεκριμένη τιμή εκκίνησης που ορίζεται στο μεταβλητό κόστος παραγωγής. 

Από πέρυσι τον Ιανουάριο, καθώς ήταν γνωστό ότι θα προχωρήσει το μοντέλο ΝΟΜΕ, αρκετές ιδιωτικές εταιρείες προμήθειας ρεύματος άρχισαν να παίρνουν θέση στην αγορά επεκτείνοντας το χαρτοφυλάκιο των πελατών τους. Και πράγματι, η επιθετική πολιτική των ιδιωτών προμηθευτών, που ευνοήθηκε συγκυριακά από τις χαμηλές τιμές του ρεύματος στη χονδρεμπορική αγορά, οδήγησε για τους πρώτους 8 μήνες του 2016 σε απτά αποτελέσματα. Οι ιδιώτες παίκτες της αγοράς κέρδισαν μερίδιο άνω του 10% και έδειχναν έτοιμοι να αμφισβητήσουν στην πράξη την απόλυτη κυριαρχία της ΔΕΗ.

Ενδεικτικά τα νούμερα της αγοράς κατά την περυσινή χρονιά είχαν ως εξής:

1. Το Γενάρη του 2016 η ΔΕΗ είχε μερίδιο 94,39% με τους ιδιώτες παίκτες να μοιράζονται το 5,61%. 

2. Το πρώτο τρίμηνο της περυσινής χρονιάς βρήκε το μερίδιο της ΔΕΗ στο 92,78% και τους ιδιώτες ανταγωνιστές της να έχουν κερδίσει έδαφος στο 7,22%.

3. Το εξάμηνο του έτους καλλιέργησε ακόμη υψηλότερες προσδοκίες με δεδομένο ότι το μερίδιο της ΔΕΗ έπεσε εκ νέου στο 90,28% και τους ιδιώτες για πρώτη φορά μετά από χρόνια να φλερτάρουν με διψήφιο μερίδιο.

4. Το διψήφιο ποσοστό πράγματι ήρθε δύο μήνες αργότερα τον Αύγουστο όταν η ΔΕΗ υποχώρησε στο  89,83% της αγοράς. Οι 7 ιδιωτικές εταιρείες που ήταν ουσιαστικά ενεργές, μοιράζονταν εκείνο το μήνα μερίδιο 10,17%.

5. Από τον Αύγουστο, μέχρι και την ημερομηνία διεξαγωγής της πρώτης δημοπρασίας ΝΟΜΕ τον Οκτώβριο ακολούθησαν ακόμη 2 μήνες ανάπτυξης των ανεξάρτητων προμηθευτών ρεύματος. Συγκεκριμένα τον περασμένο Οκτώβριο καταγράφηκε το μεγαλύτερο μερίδιο των ανταγωνιστών της ΔΕΗ τα τελευταία χρόνια, ήτοι 12,01% (ΔΕΗ 87,99%).

Και ύστερα ήρθε το τέλμα 

Και ενώ τον Οκτώβριο ξεκίνησαν οι δημοπρασίες με τους καλύτερους οιωνούς για την επίτευξη του μνημονιακού στόχου για το 2016, τα πράγματα εξελίχθηκαν διαφορετικά. Η ΔΕΗ περάσε στην αντεπίθεση κερδίζοντας πίσω – έστω και μικρό – μερίδιο που είχε χάσει τους προηγούμενους μήνες, εξέλιξη που δυσκολεύει την υλοποίηση των ενδιάμεσων στόχων της συμφωνίας για το άνοιγμα της λιανικής του ρεύματος.

Σε σχέση με τη συμφωνία υπενθυμίζεται ότι: 

Πρώτον μέχρι το 2020 στην ελληνική αγορά προμήθειας δεν θα πρέπει να υπάρχει κανένας προμηθευτής με μερίδιο μεγαλύτερο του 50%.

Δεύτερον, εκτός από τον τελικό στόχο της πενταετίας, η συμφωνία περιλάμβανε και ενδιάμεσους στόχους. Ειδικότερα για το 2016 το μερίδιο της ΔΕΗ έπρεπε να μειωθεί κατά 8% σε σχέση με το μερίδιο που είχε τον Αύγουστο του 2015 (95,24%)  δηλαδή να πέσει στο 87,24%. Για το 2017 προβλέπεται αντίστοιχα μείωση του μεριδίου κατά 12% δηλαδή στο 75,24%. Ο στόχος για το 2018 είναι το μερίδιο της ΔΕΗ να είναι στο 62,24% ενώ στο τέλος του 2019 θα πρέπει να έχει πέσει κάτω από το 50%.

Ωστόσο η ΔΕΗ από τον περασμένο Ιούλιο αντέδρασε στην απώλεια πελατών της, εφαρμόζοντας έκπτωση 15% για εκείνους τους καταναλωτές που πληρώνουν εγκαίρως τους λογαριασμούς τους. Παράλληλα η διοίκηση της εταιρείας εξέφρασε την αντίθεσή της ως προς το ύψος της τιμής εκκίνησης. Ακόμη πιο έντονες και ανοιχτές ήταν οι αντιδράσεις σε σχέση με τη διαδικασία της πρώτης δημοπρασίας, η οποία σύμφωνα με τη ΔΕΗ δεν ήταν ανταγωνιστική και οδήγησε σε εξαιρετικά χαμηλές τιμές.

Παράλληλα, η ΔΕΗ επιχειρεί να φέρει στο τραπέζι των συζητήσεων με τους δανειστές τη δική της πρόταση, η οποία προβλέπει την πώληση έτοιμου πελατολογίου που θα έχει επιλέξει η ίδια, μέσω διαγωνιστικής διαδικασίας σε ανταγωνίστριες εταιρείες. Η συγκεκριμένη διαδικασία βρίσκεται σε εξέλιξη. Κάποιες πληροφορίες θέλουν τους δανειστές στις πρώτες επαφές που έγιναν στο πλαίσιο των συζητήσεων για το κλείσιμο της αξιολόγησης, να έχουν εκφράσει έντονες επιφυλάξεις. Επισήμως ωστόσο δεν υπάρχει κάποια θετική ή αρνητική τοποθέτηση.

Οι αριθμοί της αδράνειας στην αγορά

Εάν συνυπολογιστούν και τα γενικότερα προβλήματα και το κλίμα αβεβαιότητας στην ελληνική οικονομία, από το Νοέμβριο και μετά, η λιανική αγορά ρεύματος επανήλθε σε τροχιά συγκέντρωσης. Πιο συγκεκριμένα το Νοέμβριο η ΔΕΗ αύξησε το μερίδιό της στο 88,66%. Το Δεκέμβριο βρέθηκε μια ανάσα από το 90% (89,83%) ενώ το Γενάρη ουσιαστικά διατήρησε τα κεκτημένα της με μερίδιο 89,59%.

Οι τρείς πρώτες ιδιωτικές εταιρείες έχουν μερίδια περίξ του 2,5%: η Elpedison 2,78%, ο Ήρωνας 2,49%, η Protergia 2,44%, ενώ η δεύτερη ομάδα ιδιωτών προμηθευτών περιλαμβάνει τις Watt& Volt (0,76%), NRG (0,7%), Volterra (0,48%), GREEN (0,36%).

Στην πραγματικότητα, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, οι ιδιώτες προμηθευτές κινούνται εξαιρετικά συντηρητικά, πραγματοποιούν στοχευμένες καμπάνιες και δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στο χτίσιμο υποδομών πωλήσεων μέσω συνεργασιών (όπως έχει συμβεί με τους τρεις μεγαλύτερους της αγοράς, οι οποίοι έχουν συνάψει στρατηγικές συνεργασίες με αλυσίδες retail και τεχνολογίας). Υπάρχουν επίσης και κάποιες κινήσεις που στοχεύουν στην ποιοτική αναβάθμιση των παρεχομένων υπηρεσιών.

Ωστόσο αυτό δεν αλλάζει το γεγονός που αποτυπώνεται και στα νούμερα της αγοράς, ότι αυτή έχει κάνει βήματα πίσω και βρίσκεται στα ίδια επίπεδα που ήταν τον περασμένο Αύγουστο, έχοντας χάσει το στόχο για το 2016 και το κυριότερο χωρίς να δείχνει ότι έχει τη δυναμική που είχε στο πρώτο μισό της περασμένης χρονιάς. 

Τα δομικά μέτρα

Όλα αυτά δεν έχουν περάσει απαρατήρητα από τους δανειστές, οι οποίοι παρά τις περί του αντιθέτου επίσημες κυβερνητικές τοποθετήσεις, έχουν κατά πληροφορίες ζητήσει στο κλείσιμο της αξιολόγησης, να υπάρχει ρητή αναφορά στο άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρισμού. Συγκεκριμένα οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν ότι οι δανειστές ζητούν να υπάρξει λεπτομερής περιγραφή των μέτρων που θα ακολουθηθούν σε περίπτωση που δεν ικανοποιηθούν οι στόχοι που περιγράφονται στη συμφωνία για τα ΝΟΜΕ. Θυμίζουμε ότι στο υπάρχον κείμενο της συμφωνίας αναφέρεται ότι σε περίπτωση αποτυχίας των δημοπρασιών θα ληφθούν εναλλακτικά δομικά μέτρα.

Είναι σαφές ότι όσο η αγορά παραμένει σε τέλμα και όσο δεν υπάρχει απτή πρόοδος, τα περίφημα “εναλλακτικά δομικά μέτρα” έρχονται όλο και πιο κοντά. Πότε μπορεί να συμβεί αυτό; Κάποιες πληροφορίες θέλουν να υπάρχει σχετική αναφορά στη συμφωνία για το κλείσιμο της αξιολόγησης, αν και από την πλευρά του υπουργείου ενέργειας, γίνεται προσπάθεια να παραμείνει η υπάρχουσα γενική αναφορά. Σε κάθε περίπτωση, η υφιστάμενη συμφωνία προβλέπει ότι τον Ιούνιο θα υπάρξει ανασκόπηση της πορείας των δημοπρασιών. Έχουμε δηλαδή μπροστά μας ένα εξάμηνο που αναμένεται να κρίνει πολλά για  το μέλλον της αγοράς ρεύματος. 

Μια ακόμη παράμετρος που έχει τη δική της σημασία, είναι ότι ακόμη και μεταξύ των ιδιωτών παικτών έχει αρχίσει να καλλιεργείται σοβαρή αμφισβήτηση για το κατά πόσο το μοντέλο που επελέγη (δημοπρασίες ΝΟΜΕ) θα αποδειχθεί αποτελεσματικό για το άνοιγμα της αγοράς. Επί του παρόντος, το μόνο που έχει πετύχει είναι να δυσκολεύει ακόμη περισσότερο τις προσπάθειες της ΔΕΗ να φέρει σε κατάσταση ισορροπίας τα εξαιρετικά δυσκολεμένα οικονομικά της. Και όπως έχουν κατ΄ επανάληψη τονίσει όλοι οι συμμετέχοντες στην ενεργειακή αγορά, στην τρέχουσα εξαιρετικά κρίσιμη συγκυρία ουδείς επιθυμεί να υπάρξουν δυσάρεστες εξελίξεις γύρω από τη ΔΕΗ…

---

Γράφει ο Χάρης Φλουδόπουλος – Πηγή: www.capital