Ως συμβολή στην επίτευξη του στόχου της ΕΕ να καταστεί κλιματικά ουδέτερη έως το 2050, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσιάζει σήμερα τη στρατηγική της ΕΕ για τις υπεράκτιες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Σύμφωνα με τη στρατηγική, προτείνεται αύξηση της υπεράκτιας αιολικής ισχύος της Ευρώπης από το επίπεδο των 12 GW στο οποίο ανέρχεται σήμερα ώστε να φτάσει τουλάχιστον στα 60 GW έως το 2030 και στα 300 GW έως το 2050.

Η Επιτροπή σκοπεύει να συμπληρώσει αυτήν την αύξηση με 40 GW ωκεάνιας ενέργειας και άλλων αναδυόμενων τεχνολογιών, όπως πλωτές εγκαταστάσεις αιολικής και ηλιακής ενέργειας έως το 2050.

Η επίτευξη αυτού του φιλόδοξου στόχου ανάπτυξης θα βασιστεί στις τεράστιες δυνατότητες σε όλες τις θαλάσσιες λεκάνες της Ευρώπης και στην παγκόσμια υπεροχή εταιρειών της ΕΕ στον τομέα αυτό. Θα δημιουργηθούν νέες ευκαιρίες για τη βιομηχανία, πράσινες θέσεις απασχόλησης σε ολόκληρη την ήπειρο, ενώ θα ενισχυθεί και η παγκόσμια υπεροχή της ΕΕ στις τεχνολογίες υπεράκτιας παραγωγής ενέργειας. Θα διασφαλιστεί επίσης η προστασία του περιβάλλοντος, της βιοποικιλότητας και της αλιείας.

Ο κ. Φρανς Τίμερμανς, Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, δήλωσε: «Η στρατηγική που παρουσιάζεται σήμερα καταδεικνύει την επείγουσα ανάγκη, αλλά και την ευκαιρία, για αύξηση των επενδύσεών μας σε υπεράκτιες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Με τις τεράστιες θαλάσσιες λεκάνες και τη βιομηχανική υπεροχή της, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει στη διάθεσή της ό,τι χρειάζεται για να αντεπεξέλθει στην πρόκληση. Ήδη, οι υπεράκτιες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αποτελούν παράδειγμα πραγματικής ευρωπαϊκής επιτυχίας. Στόχος μας είναι να μετατρέψουμε αυτό το παράδειγμα σε μια ακόμη μεγαλύτερη ευκαιρία για καθαρή ενέργεια, υψηλής ποιότητας θέσεις απασχόλησης, βιώσιμη ανάπτυξη και διεθνή ανταγωνιστικότητα».

Η κ. Κάντρι Σίμσον, Επίτροπος Ενέργειας, δήλωσε: «Η Ευρώπη είναι πρωτοπόρος παγκοσμίως στις υπεράκτιες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και μπορεί να καταστεί κινητήριος μοχλός για την παγκόσμια ανάπτυξή τους. Πρέπει να εντείνουμε τις προσπάθειές μας, αξιοποιώντας το σύνολο των δυνατοτήτων της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας και εξελίσσοντας άλλες τεχνολογίες, όπως η κυματική και η παλιρροϊκή ενέργεια και οι πλωτές φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις. Αυτή η στρατηγική θέτει σαφείς κατευθύνσεις και καθορίζει σταθερό πλαίσιο, που είναι καθοριστικής σημασίας για τις δημόσιες αρχές, τους επενδυτές και τους φορείς υλοποίησης στον εν λόγω τομέα. Πρέπει να αυξήσουμε την εσωτερική παραγωγή της ΕΕ για να επιτύχουμε τους κλιματικούς μας στόχους, να τροφοδοτήσουμε την αυξανόμενη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας και να στηρίξουμε την οικονομία για την ανάκαμψή της μετά την COVID-19». 

Ο κ. Βιργκίνιους Σινκέβιτσους, Επίτροπος Περιβάλλοντος, Ωκεανών και Αλιείας, δήλωσε: «Η στρατηγική που παρουσιάζεται σήμερα περιγράφει πώς μπορούμε να αναπτύξουμε τις υπεράκτιες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας σε συνδυασμό με άλλες ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως η αλιεία, η υδατοκαλλιέργεια ή η ναυτιλία, και σε αρμονία με τη φύση. Οι προτάσεις θα μας επιτρέψουν επίσης να προστατεύσουμε τη βιοποικιλότητα και να αντιμετωπίσουμε ενδεχόμενες κοινωνικοοικονομικές συνέπειες για τομείς που εξαρτώνται από την καλή υγεία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων, προωθώντας έτσι την υγιή συνύπαρξη στον θαλάσσιο χώρο».

Για την προώθηση της κλιμάκωσης της παραγωγικής ικανότητας υπεράκτιας ενέργειας, η Επιτροπή θα ενθαρρύνει τη διασυνοριακή συνεργασία μεταξύ κρατών μελών όσον αφορά τον σχεδιασμό και την εγκατάσταση μακροπρόθεσμα.

Για να πραγματοποιηθεί αυτή η συνεργασία θα απαιτηθεί η ενσωμάτωση των στόχων ανάπτυξης των υπεράκτιων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στα εθνικά θαλάσσια χωροταξικά σχέδια που οφείλουν να υποβάλουν τα παράκτια κράτη μέλη στην Επιτροπή έως τον Μάρτιο του 2021.

Η Επιτροπή θα προτείνει επίσης πλαίσιο σύμφωνο με τον αναθεωρημένο κανονισμό ΔΕΔ-Ε για τον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό υπεράκτιων δικτύων, με τη συμμετοχή ρυθμιστικών αρχών και των κρατών μελών σε κάθε θαλάσσια λεκάνη.

Η Επιτροπή εκτιμά ότι, έως το 2050, θα χρειαστούν επενδύσεις ύψους σχεδόν 800 δισ. ευρώ για την επίτευξη των στόχων που προτείνει. Για να συμβάλει στη δημιουργία και την κινητοποίηση αυτών των επενδύσεων, η Επιτροπή:

1. Θα παράσχει σαφές και υποστηρικτικό νομικό πλαίσιο. Για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή, με συνοδευτικό έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της, αποσαφήνισε επίσης σήμερα τους κανόνες της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ θα αξιολογήσει και κατά πόσον χρειάζονται πιο συγκεκριμένοι και στοχευμένοι κανόνες. Η Επιτροπή θα μεριμνήσει ώστε οι αναθεωρήσεις των κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις στους τομείς της ενέργειας και της προστασίας του περιβάλλοντος και της οδηγίας για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας να διευκολύνουν την οικονομικά αποδοτική εγκατάσταση υπεράκτιων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. 

2. Θα συμβάλει στην κινητοποίηση όλων των σχετικών κονδυλίων για τη στήριξη της ανάπτυξης του τομέα. Η Επιτροπή ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να χρησιμοποιήσουν τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και να συνεργαστούν με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και άλλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα για τη στήριξη επενδύσεων στην υπεράκτια ενέργεια μέσω του InvestEU. Θα κινητοποιηθούν κονδύλια από το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» για τη στήριξη της έρευνας και της ανάπτυξης, ιδίως όσον αφορά λιγότερο ώριμες τεχνολογίες.

3. Διασφάλιση ενισχυμένης αλυσίδας εφοδιασμού. Η στρατηγική υπογραμμίζει την ανάγκη βελτίωσης της κατασκευαστικής ικανότητας και των λιμενικών υποδομών, καθώς και αύξησης του εργατικού δυναμικού που διαθέτει τις κατάλληλες δεξιότητες για τη διατήρηση υψηλότερων ρυθμών εγκατάστασης. Η Επιτροπή σχεδιάζει να δημιουργήσει ειδική πλατφόρμα για τις υπεράκτιες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στο πλαίσιο του Βιομηχανικού Φόρουμ Καθαρής Ενέργειας, η οποία θα φέρει σε επαφή όλους τους συντελεστές και θα αφορά την ανάπτυξη της αλυσίδας εφοδιασμού.

Οι υπεράκτιες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αποτελούν μια ταχέως αναπτυσσόμενη παγκόσμια αγορά, ιδίως στην Ασία και τις Ηνωμένες Πολιτείες, και παρέχει ευκαιρίες για τη βιομηχανία της ΕΕ σε ολόκληρο τον κόσμο. Μέσω της διπλωματίας της στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας, της εμπορικής της πολιτικής και των διαλόγων της ΕΕ για την ενέργεια με χώρες εταίρους, η Επιτροπή θα στηρίξει την υιοθέτηση αυτών των τεχνολογιών παγκοσμίως.

Για την ανάλυση και την παρακολούθηση των περιβαλλοντικών, κοινωνικών και οικονομικών επιπτώσεων των υπεράκτιων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο θαλάσσιο περιβάλλον και στις οικονομικές δραστηριότητες που εξαρτώνται από αυτό, η Επιτροπή θα διαβουλεύεται τακτικά με μια κοινότητα εμπειρογνωμόνων από δημόσιες αρχές, ενδιαφερόμενα μέρη και επιστήμονες. Σήμερα, η Επιτροπή ενέκρινε επίσης νέο έγγραφο καθοδήγησης σχετικά με την ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας και τη νομοθεσία της ΕΕ για το φυσικό περιβάλλον.

Ιστορικό

Οι υπεράκτιες αιολικές πηγές παράγουν καθαρή ηλεκτρική ενέργεια που είναι ανταγωνιστική και, μερικές φορές, φθηνότερη από την υφιστάμενη τεχνολογία που βασίζεται στα ορυκτά καύσιμα. Οι ευρωπαϊκές βιομηχανίες αναπτύσσουν με ταχείς ρυθμούς ένα φάσμα άλλων τεχνολογιών για την αξιοποίηση της ισχύος των θαλασσών μας με σκοπό την παραγωγή πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας.

Από τις τεχνολογίες πλωτών υπεράκτιων εγκαταστάσεων αιολικής ενέργειας έως τις τεχνολογίες ωκεάνιας ενέργειας, όπως η κυματική και η παλιρροϊκή, τις πλωτές φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις και τη χρήση φυκών για την παραγωγή βιοκαυσίμων, οι εταιρείες και τα εργαστήρια της Ευρώπης βρίσκονται τώρα στην πρωτοπορία. 

Η στρατηγική για τις υπεράκτιες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θέτει τους πλέον φιλόδοξους στόχους για την εγκατάσταση υπεράκτιων ανεμογεννητριών (τόσο σταθερά εδραζόμενων όσο και πλωτών), τομέας στον οποίο η εμπορική δραστηριότητα βρίσκεται σε προηγμένο στάδιο.

Στους τομείς αυτούς, η Ευρώπη έχει ήδη αποκτήσει αδιαμφισβήτητη τεχνολογική, επιστημονική και βιομηχανική εμπειρία, ενώ υπάρχει ήδη ισχυρή ικανότητα σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού, από την κατασκευή έως την εγκατάσταση.

Αν και η στρατηγική υπογραμμίζει τις ευκαιρίες για όλες τις θαλάσσιες λεκάνες της ΕΕ —τη Βόρεια Θάλασσα, τη Βαλτική Θάλασσα, τον Εύξεινο Πόντο, τη Μεσόγειο και τον Ατλαντικό— και για ορισμένες παράκτιες και νησιωτικές κοινότητες, τα οφέλη αυτών των τεχνολογιών δεν περιορίζονται στις παράκτιες περιοχές. Η στρατηγική τονίζει ένα ευρύ φάσμα περιοχών στην ενδοχώρα όπου η κατασκευή και η έρευνα ήδη στηρίζουν την ανάπτυξη της υπεράκτιας παραγωγής ενέργειας.