Η ΣΕΔΠΕΚΑΤ Α.Ε. είναι μια πολυμετοχική επιχείρηση, με συμμετοχή 43 επιχειρήσεων εγγεγραμμένων στο σωματείο χωματουργών Αττικής, η οποία καθορίζει τους όρους και τα μέτρα για την εναλλακτική διαχείριση των αποβλήτων από εκσκαφές, κατασκευές και κατεδαφίσεις (ΑΕΚΚ). Το σύστημα συμβάλλεται με διαχειριστές Αποβλήτων Εκσκαφών Κατασκευών & Κατεδαφίσεων (κατασκευαστές, εργολήπτες τεχνικών και οικοδομικών έργων, φορείς εκμίσθωσης εξοπλισμού και παροχής υπηρεσιών προσωρινής αποθήκευσης, συλλογής και μεταφοράς των ΑΕΚΚ).

Η ΣΕΔΠΕΚΑΤ A.E. συνεργάζεται με Μονάδες Επεξεργασίας των ΑΕΚΚ προκειμένου τα ΑΕΚΚ που παράγονται από δημόσια και ιδιωτικά έργα να οδηγούνται προς ανακύκλωση και αξιοποίηση. Οι δράσεις της υποστηρίζουν την πρόληψη παραγωγής, την ορθή διαχείριση και την καταπολέμηση της ανεξέλεγκτης διάθεσης των μπαζών σε συνδυασμό με τις ενημερωτικές δράσεις που διεξάγει για όλες τις διαδικασίες που πρέπει να ακολουθούνται για την εναλλακτική διαχείριση των αποβλήτων των έργων.

Η διαδικασία της ανακύκλωσης μπαζών

1. Διαλογή στην πηγή

Η διαδικασία ξεκινά στο ίδιο το εργοτάξιο. Στην κατεδάφιση ενός κτιρίου, τα υλικά αποξηλώνονται και διαχωρίζονται σε δύο κύριες κατηγορίες:

α. Υλικά προς άμεση αξιοποίηση, όπως μάρμαρα, νεροχύτες, ξύλινες πόρτες και παράθυρα, κεραμίδια ή άλλα αντικείμενα που μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν χωρίς επεξεργασία.

β. Υλικά προς ανακύκλωση, όπως αλουμίνια, σίδηρος, τσιμέντο, μπάζα κατεδάφισης, τούβλα και σκυρόδεμα.

Η προσεκτική αυτή πρώτη διαλογή μειώνει σημαντικά την επιβάρυνση των μονάδων επεξεργασίας και αυξάνει την αποδοτικότητα της ανακύκλωσης. Ύστερα, τα υλικά που προορίζονται για ανακύκλωση κατηγοριοποιούνται ανά είδος, ώστε να εξασφαλιστεί η καθαρότητα και η ομοιογένεια του δευτερογενούς υλικού.

2. Μεταφορά

Τα επιλεγμένα υλικά φορτώνονται σε ειδικά φορτηγά συλλογής και μεταφοράς αποβλήτων. Κατά τη μεταφορά τηρούνται όλοι οι κανόνες ασφαλείας και κάθε φορτίο συνοδεύεται από έγγραφα ιχνηλασιμότητας, ώστε να διασφαλίζεται η διαφάνεια και η νόμιμη διαχείριση των αποβλήτων μέχρι να φτάσουν στις μονάδες επεξεργασίας.

3. Ταξινόμηση και κατηγοριοποίηση μέσα στη μονάδα

Μόλις τα φορτία φτάσουν στη μονάδα, γίνεται πρόσθετη ταξινόμηση με τη χρήση μηχανικών και χειρωνακτικών μέσων. Με μαγνήτες, οπτικούς διαχωριστές και κοσκίνισμα, τα υλικά ομαδοποιούνται εκ νέου σε επιμέρους κατηγορίες (π.χ. σκυρόδεμα, τούβλα, μέταλλα, ξύλο). Αυτή η φάση είναι καθοριστική, καθώς εξασφαλίζει την ποιότητα του τελικού ανακυκλωμένου προϊόντος.

4. Θραύση

Τα ΑΕΚΚ που έχουν ταξινομηθεί οδηγούνται στους σπαστήρες (ή πετρομασέλες), όπου τεμαχίζονται και συνθλίβονται. Μέσω της διαδικασίας αυτής παράγεται δευτερογενές υλικό, με διαφορετικά μεγέθη κόκκων, κατάλληλο για περαιτέρω χρήση. Στη συνέχεια το υλικό περνάει από κόσκινα που διαχωρίζουν τα τελικά κλάσματα ανάλογα με το μέγεθος και την καθαρότητα.

5. Δημιουργία νέων υλικών

Από τη θραύση προκύπτουν διάφορα ανακυκλωμένα προϊόντα: υλικά τύπου 3Α, σκύρα, άμμος, χαλίκι και πιστοποιημένα υλικά με CE, τα οποία πληρούν τις τεχνικές προδιαγραφές για επαναχρησιμοποίηση σε κατασκευές και έργα υποδομής. Έτσι, τα «απόβλητα» αποκτούν νέα αξία και ενσωματώνονται ξανά στον κύκλο της παραγωγής.

6. Επιστροφή των υλικών στην οικονομία

Τα δευτερογενή προϊόντα επανεισάγονται στην αγορά και χρησιμοποιούνται σε ιδιωτικά και δημόσια έργα, όπως δρόμοι, επιχωματώσεις, βάσεις οδοστρωμάτων και άλλες τεχνικές εφαρμογές. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται εξοικονόμηση φυσικών πόρων και μείωση των αποβλήτων που καταλήγουν σε χώρους ταφής.

Νομικό πλαίσιο και προκλήσεις

Η λειτουργία του Συστήματος διέπεται από τις διατάξεις της Κοινής Υπουργικής Απόφασης 36259/1757/Ε103 (ΦΕΚ 1312/24.8.2010) και είναι πλήρως εναρμονισμένη με την εθνική νομοθεσία 4819/2021 περί εναλλακτικής διαχείρισης αποβλήτων. Παρά τη σαφή νομοθετική βάση, οι προκλήσεις παραμένουν σημαντικές.

Η ζήτηση για δευτερογενή υλικά είναι ακόμη δυσανάλογη σε σχέση με την παραγωγή τους, ενώ η Ελλάδα υπολείπεται του μέσου ευρωπαϊκού όρου όσον αφορά τα ποσοστά ανακύκλωσης ΑΕΚΚ. Η ενημέρωση του κοινού σε θέματα ανακύκλωσης ΑΕΚΚ και τις επιπτώσεις της μη ενδεδειγμένης απόρριψης και διαχείρισης είναι από ελλιπής έως ανύπαρκτη, με αποτέλεσμα πολλά απόβλητα εκσκαφών και κατεδαφίσεων να καταλήγουν σε χώρους υγειονομικής ταφής ή απευθείας στο περιβάλλον.

Η ΣΕΔΠΕΚΑΤ Α.Ε. θέτει ως βασικούς της στόχους την πρόληψη παραγωγής αποβλήτων εκσκαφών και κατεδαφίσεων, την ενίσχυση της επαναχρησιμοποίησης και την κατάλληλη διαχείριση, ώστε να αποφεύγεται η ανεξέλεγκτη διάθεση στο περιβάλλον.

Παράλληλα, δεσμεύεται να παρέχει έγκαιρη και αξιόπιστη πληροφόρηση προς όλους τους εμπλεκόμενους φορείς για τις απαραίτητες διαδικασίες εναλλακτικής διαχείρισης. Με συνεχή ενημέρωση και εκπαίδευση, το σύστημα εξασφαλίζει τη νόμιμη, ιχνηλάσιμη και περιβαλλοντικά υπεύθυνη διαχείριση των ΑΕΚΚ, συμμετέχοντας ενεργά σε όλες τις φάσεις – από τη συλλογή και μεταφορά έως την τελική αξιοποίηση και την έκδοση πιστοποιητικών για κάθε φορτίο. Οι διαδικασίες αυτές είναι απαραίτητες και για συστήματα περιβαλλοντικής πιστοποίησης όπως το LEED, καθώς τεκμηριώνουν τη συμμόρφωση των έργων με τα διεθνή πρότυπα βιωσιμότητας.